پيام‌هاي بازرگاني علاوه بر ترغيب مخاطب به خريد و مصرف كالا، بر نگرش‌هاي او نسبت به سبك زندگي نيز اثرگذار است. متخصصان ارتباطات و تبليغات، ميل به مصرف‌گرايي و تجمل‌گرايي را از جمله شايع‌ترين تأثيرات تبليغ كالاهاي مصرفي دانسته‌اند. علاوه بر آن، پيام‌هاي نهفته در تبليغات تجاري نيز بر ذهن مخاطبان به خصوص كودكان و نوجوانان، تأثيراتي غيرقابل انكار گذاشته و نگرش‌هاي آنها را تغيير مي‌دهد. بر اين اساس، پيام‌هاي بازرگاني‌اي كه از دريچه شبكه‌هاي مختلف صداوسيماي جمهوري اسلامي ايران پخش مي‌شوند، نبايد به صورت مستقيم يا غيرمستقيم مروج ارزش‌ها و نگرش‌هاي متضاد با ارزش‌ها و نگرش‌هاي جامعه اسلامي- ايراني باشد، ولی متأسفانه بیشتر آگهی‌ها از این مهم دور افتاده‌اند و در این راستا ارزش‌هایی مانند مهر مادری، توکل، انسان‌دوستی، اعتماد و …. معنی اصلی خود را از دست داده است و ارزش آن منوط به مصرف یک کالا شده یا در حد داشتن سپرده در فلان بانک تنزل پیدا کرده است.
مسئله تبلیغی شدن برنامه‌ها به برنامه‌های کودک نیز سرایت کرده است و به جرأت می‌توان گفت اکثر برنامه‌های پربیننده کودک به تبلیغ محصولی اعم از کیک‌ها، اسنک، ماکارونی، لازانیا، سی‌دی‌های آموزشی و حتی بانک‌ها و بیمه‌ها می‌پردازد. كودكان و نوجوانان همواره يكي از مهم‌ترين و جذاب‌ترين گروه‌هاي هدف تبليغات محسوب مي‌شوند و رقابت بسياري در سطح جهان براي دردست گرفتن بازار اين گروه سني وجود دارد. از آن‌جايي‌كه كودكان به اقتضاي شرايط سني‌شان، قدرت تعقل كمتري دارند، بنابراين نمي‌توانند به درستي تبليغات را از واقعيت تشخيص دهند و بيشتر از بزرگسالان تحت‌تأثير تبليغات قرار مي‌گيرند. در نتيجه در پخش آگهي‌هاي تبليغاتي ويژه اين گروه سني بايد ملاحظات بسياري را در نظر گرفت.
نکته دیگر اینکه گاه در برنامه‌ای جایگزین‌های نامناسبی برای عدم مصرف بعضی مواد مغذی توسط کودکان مانند گوشت، میوه و … ارائه می‌شود، به عنوان مثال به بچه‌ها توصیه می‌کنند که به جای خوردن گوجه‌فرنگی، هویج و دیگر سبزیجات فیبردار، ماکارونی آن‌را مصرف کنند یا اگر میوه‌ای را دوست ندارند می‌توانند اسنکی را بخورند که طعم آن میوه را دارد یا حتی برای قد بلند شدن فلان محصول بسیار مفید خواهد بود. این در حالی است که جایگزین کردن ماکارونی، اسنک، کیک، پاستا و… به جای هر گروه غذایی صحیح نیست و سلامت کودک را به خطر می‌اندازد.
با کمال تأسف با رشد این رویه در رسانه ملی، تلویزیون از کودکی، آنان را افرادی مصرف‌گرا تربیت می‌کند. البته لازم به ذکر است که در برنامه‌های کودک به کیفیت محصولاتی تبلیغی توجه می‌شود تا خوراکی مضر تبلیغ نشود، ولی در هر حال بیننده کودک ما به سوی مصرف‌گرایی سوق پیدا می‌کند.
سخن آخر اینکه، بهانه برنامه‌سازان و تهیه‌کنندگان تلویزیون برای در پیش گرفتن چنین رویه‌ای، نبود سرمایه و بودجه مکفی برای ساخت برنامه است، ولی این خود توجیهی غیرمنطقی و دردناک است. زیرا برنامه‌سازان برای حل یک معضل، ناخواسته مشکل دیگری را سبب می‌شوند.
فاطمه‌محیا پاک‌آیین/ کارشناس حوزه کودک سیما
با سلام
متاسفم که صدا و سیمای ما معلوم نیست با این روالی که در پیش گرفته به کجا خواهد رسید.
بابت مطالب نابتان ممنونم.