نوروز از سنت‌های دیرین ما ایرانیان است. گرامی‌داشتن سال جدید و برپایی رسومی که هر یک به پشتوانه تفکری عمیق است، از یادگارهای ایران باستان است. میراثی که به تأیید ائمه اطهار علیهم‌السلام نیز رسیده است، اما امسال، نوروز ما فاطمی است.
به نظر می‌رسد، گرامی‌داشت این سنت و احیاء عزای فاطمی، نوعی تقابل میان ایرانیت و اسلامیت است؛ تقابل میان دین و رسوم، اما آیا می‌توان میان این دو اتفاق را جمع کرد، به‌گونه‌ای که بهار باشد و حرمت بانوی دو عالم محفوظ بماند؟ وظیفه شیعه‌بودن چیست و اقتضای ایرانیت کدام است؟ در چنین تداخلی، چه باید کرد؟
نوروز و تحولی که در سال و پیرامون‌مان ایجاد می‌شود، از عبرت‌آموزترین اتفاقات هر ساله است. به خاطر همین تلنگرها و یادآوری‌های عبرت‌آمیز است که سال‌مان را با دعای آغاز سال شروع می‌کنیم و از خدا طلب بهترین حال‌ها را داریم. (1) بهترین حال، حالی است که خدا در آن پررنگ است؛ حالی است که یاد خدا در لحظه لحظه آن جاری است و شاید برای تکرار همین حال خوش است که سنت‌های نیک‌مان را پاس می‌داریم؛ خانه و زندگی را صفا می‌دهیم، به دید و بازدید می‌رویم، از احوال هم جویا می‌شویم، بهانه شادبودن پیدا می‌کنیم و از لحظات باهم‌بودن نهایت استفاده را می‌بریم.
این سنت‌ها به قدری خوب و شیرین است و به قدری مورد تأیید اسلام، که نمی‌توان از انجام آنها جلوگیری کرد. دید و بازدید و صله‌رحم همواره سفارش شده است، اکرام و احترام بزرگ‌تر نیز از جمله سفارشات اکید دین است و… .
از طرفی امام صادق علیه‌السلام فرموده‌اند: شیعیان ما با شادی ما شادمان می‌شوند و در اندوه ما اندوهگین‌اند. (2) و امام حسن‌عسکرى علیه‌السلام می‌فرمایند: اظهار شادمانى پیش انسان غمگین، از ادب نیست و دور از ادب است. (3)
و مصیبت زهرای مرضیه سلام‌الله‌علیها مصیبتی اندک نیست؛ ابتدای داغ شیعه است. زهرا (س) از اهل کساست، کسی که پیامبر (ص) در شأنش می‌فرماید: فاطمه پاره تن من است، هرکس او را بیازارد مرا آزرده است. (4) و در جای دیگری می‌فرمایند: رضایت خداوند در رضایت فاطمه است.
با تمام این سفارشات و به حکم مسلمانی، نمی‌توان این داغ را دید و بی‌تفاوت از آن رد شد؛ که این همان کاری است که خلفای اولین با بانو کردند. تذکر یاد فاطمه، تذکر ظلم تاریخی به شیعه است. یاد زهرا (س)، نه تنها یاد خداست، که یادآوری وقایع تلخ اتفاق افتاده تا شهادت ایشان است. یاد مصیبتی که کمر امیرمؤمنان را شکست، تا جایی‌که در هنگام تدفین حضرت گفت: از این پس اندوه من جاودانه است و شبم به بیداری سپری خواهدشد. (5)
پس در این تقابل چه باید کرد؟!
آنچه واضح است، آنست که قرار نیست نوروز و اتفاقات درست آن تعطیل شود؛ که هیچ‌یک از مراجع نیز این نظر را ندارند. (6) بلکه مهم رعایت اصول و حفظ حرمت ائمه، بلاخص داغداری امام عصر علیه‌السلام است. چنان‌چه رهبر انقلاب در پیام نوروزی خود در سال 1392 فرمودند: «به هم‌میهنان عزیزمان عرض می‌کنم توجه داشته باشند که ایام فاطمیه در اواسط روزهای عید است و تکریم و احترام این ایام برای همه ما لازم است.»
نکته مهم، مدیریت این دو اتفاق است و نحوه تعامل و برگزاری آنها. می‌توان در حین گرامی‌داشت سنن، با رعایت چند نکته ساده به آنها رنگ و بوی فاطمی داد. به عنوان مثال:
می‌توان به جای تبریک و شادباشِ دید و بازدیدها از عباراتی مانند «سال خوبی داشته باشید» یا «سالتان پر خیر و برکت» یا «سالتان فاطمی» و… استفاده کرد.
می‌توان آجیل یا حداقل تخمه را که نماد شادمانی و تفریح و نشاط است، از پذیرایی‌ها حذف کرد.
می‌توان بر سر سفره هفت‌سین، یادی و نمادی از این ایام قرارداد.
می‌توان دیگران را هم به شرکت در مراسم به صورت دسته‌جمعی تشویق کرد.
می‌توان شادی‌ها را کم کرد و جهت داد؛ حداقل تا پنجم فروردین ماه!
پی‌نوشت
1. …حوّل حالنا الی احسن الحال.
2. طوسی، امالی، ص 229.
3. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج75، ص 374.
4. طوسی، امالی، ص24.
5. طوسی، امالی، ص 109.
6. http://www.beiragh.net/?p=1697
بهار را با یاد او آغاز می کنیم. چراکه تمام هستی قطره ای از دریای بیکران
عطوفت فاطمه است. سالی پر از برکت را برای شما آرزومندم.
نوروزتان فاطمی