شیخ مفید، ابوعبدالله محمد بن محمد بن نعمان، نابغه دوران خود و از چهره‌های برجسته فقه و راوی حدیث قرن چهارم هجری بود. کتب شیخ، سال‌های سال مورد توجه فقها و مراجعه مردم قرار داشت و هنوز هم نکات و بررسی‌های او مدنظر اهل تحقیق است.

شیخ مفید، به درخواست فاطمه دختر حسين بن احمد بن حسن ناصر كبير، مادر سیدمرتضی و سیدرضی (مؤلف نهج‌البلاغه)، به نگارش کتابی در باب احکام زنان پرداخت.

شیخ مفید

کتاب «احکام‌النساء»، کتابی است خاص زنان، که مختصراً به تمامی ابواب فقهی و احکام مختص زنان می‌پردازد. اين كتاب مسائل شرعی مربوط به زنان را مورد بررسى قرار داده است. شيخ کوشیده است تا در اين كتاب خلاصه‌اى فشرده از مسائل عقيدتى را مطرح کرده و سپس به مباحث فقهى، از كتاب طهارت تا كتاب ديات -يعنى تمام ابواب فقه كه مربوط به زنان می‌شود- پرداخته است.

سبک بی‌نظیر نگارش
نوع و سبك نگارش اين كتاب نمونه و بى‌نظير است و اولين كتابى است كه به اين سبك نگاشته شده است و همچنان از منابع معتبر فقهی در این زمینه به‌شمار می‌رود. رساله عملیه‌ای که می‌تواند منبعی باارزش براى شناخت ديدگاه فقهى و اصولى و شيوه استنباط و اجتهاد شیخ باشد.

ابواب مختلف کتاب
شیخ مفید در ابتدای کتاب به هر آن‌چه عقيده به آن بر همه واجب است، می‌پردازد و در ادامه 13 باب دیگر کتاب، به هر آن‌چه که در ابواب مختلف فقهی از طهارت گرفته تا دیات، بر زنان واجب است، می‌پردازد.

شیخ در باب‌های مختلف کتاب، احکام خاص زنان را بیان کرده و گاه برای شفاف‌شدن تفاوت‌ها، به فراخور بحث، احکام مردان را نیز بیان کرده است؛ و در برخی موارد با توجه به اختلافات حکمی موجود، احکام متفاوت زنان آزاد و برده را نیز ذکر کرده است.

خلاصه‌ای از آن‌چه در کتاب آمده
باب اول کتاب خلاصه‌ای است از اعتقادات یک مسلمان شیعه به توحید، معاد، نبوت، امامت، حج، جهاد، تولی، تبری، نماز و زکات و… .

باب دوم به چگونگی طهارت و تفاوت‌های وضوی زنان و مردان می‌پردازد.

باب سوم در ارتباط با احکام خون‌هایی است که زنان می‌بینند و بیان شرایط و کلیه نکات مربوط به آن.

باب چهارم احکام نماز را به صورت دقیق و با بیان تفاوت‌های آن با احکام مردان تشریح می‌کند.

باب پنجم مربوط به زنان و احکام روزه برای آن‌هاست.

باب ششم زکات و صدقه را در ارتباط با زنان بیان می‌کند.

باب هفتم به احکام اختصاصی حج، برای زنان می‌پردازد.

باب هشتم، احکام ازدواج زنان است که به تمام زوایای این موضوع با دقت پرداخته است.

باب نهم مربوط به احکام زنان در طلاق و درگذشت و نبود همسر است؛ که ظرایف مختلف و شقوق گوناگون و انواع طلاق را مورد بررسی قرار داده است.

باب دهم بابی کوتاه در مورد احکام بینه و شهادت زنان است.

باب یازدهم به احکام قصاص و دیات در زنان اختصاص دارد که برخی از تفاوت‌ها میان زنان و مردان را نیز عنوان کرده است.

باب دوازدهم مربوط به احکام زنان در مواردی مانند زنا و سرقت است که حدود الهی جریان می‌یابد.

باب سیزدهم در مورد مباحث اجتماعی و واجبات و مستحباتی در ارتباط با زنان است؛ اموری مانند اولویت حضور در خانه، عدم تبرج و خودنمایی، کیفیت پوشش و مسائلی از این دست.

باب چهاردهم و پایانی کتاب نیز به احکام زنان در احتضار و غسل و کفن و نماز بر آن‌ها اختصاص دارد.

* کتاب احکام النساء، نوشته شیخ مفید، ترجمه و تعلیق مسعود رجب‌نژاد، انتشارات محقق اردبیلی.

لینک دانلود نسخه عربی کتاب
http://ghbook.ir/index.php?option=com_mtree&task=viewlink&link_id=3162&lang=fa

منبع: مهرخانه