مادران با نقش تربیتی که دارند می‌توانند کمک کنند تا فرزندان به یک شکوفایی از درون برسند و کسی می‌تواند این کار را انجام دهد که خود به این مسیر آشنا باشد و در این فضاها تنفس کرده باشد.

تربیت به چیزی گفته می‌شود که بتواند یک خودشکوفایی در طرف مقابل ایجاد کند.

فرزندان در واقع شالوده زندگی خودِ مادر و خانواده‌هایشان هستند بنابراین اولین نقش مادر این است که ابتدا خودساخته باشد و زندگی با خدا را به تجربه نشسته باشد و این موضوع برای شخص مادر ملموس شده باشد که اگر دین راهکاری دارد با این راهکار زندگی کند.

«هر چه مادران به این تجربه برسند و زندگی کنند می‌توانند طعم آن را به فرزندانشان نیز بچشانند» ، حضرت زهرا (س) به عنوان یک انسان نمونه موارد زیادی را از این نوع زندگی هم خود تجربه کرده بود و هم به فرزندانش یاد داده بود.

 به عنوان مثال آن حضرت به فرزندانش اصالت دادن بر محوریت خداوند و حرکت به سمت خدا به عنوان مطلوب را یاد می‌داد به این معنا که محور حرکت‌ها را خدا قرار دهند نه صرفا خواسته‌های شخصی خود را.

  یکی از مواردی که آن حضرت به عنوان مادر به فرزندان خود می‌آموخت این بود که با هم دسته‌جمعی روزه می‌گرفتند که آیات اول سوره “هل‌ اتی” در این باره نازل شد. همچنین آن حضرت در حال روزه گرفتن به فرزندانش یاد می‌داد که با فقیران در ارتباط باشند و این باعث می‌شد آنان همراهی با مظلومان و مستضعفان را با عمق وجود یاد بگیرند و با همین دریچه به فضای نوع‌دوستی وارد شوند.

«حضور حضرت زهرا (س) به عنوان مادر به همراهی فرزندان در صحنه‌های مختلف زندگی از دیگر آموزه‌های تربیتی آن حضرت است»  آن حضرت فرزندان خود را به مسجد می‌فرستاد تا آنها را با این مکان معنوی مانوس کند، البته این به معنای حضور منظم و ضابطه‌مند نیست بلکه در عین حال که در فضای بچگی آزاد بودند پای منبر می‌نشستند و با مردم در تعامل بودند و در کنار پدر و پدربزرگ‌شان رابطه‌های خوب با دیگران را تجربه می‌کردند.

  «یکی از موارد دیگر تربیت در سیره حضرت زهرا (س) بحث محبت و عشق‌ورزی است»  مادر هم به فرزندان خود محبت می‌کند و هم از آنها محبت می‌بیند، یعنی یک رابطه دو طرفه برقرار است که این نسل جوان کاملا این محبت را لمس می‌کنند و یاد می‌گیرند که چگونه محبت بورزند.

  وقتی فرزندان حضرت زهرا (س) به منزل می‌آمدند آن حضرت به استقبال آنان می‌رفت و الفاظ بسیار زیبایی همچون “قرة عینی” به کار می‌برد که در الفاظ امروز جامعه ما به معنای نور چشم و عزیزم است که به عنوان پسوندهای خطاب به فرزندان استفاده می‌شود، بنابراین این ارتباط‌های نزدیک نشان می‌دهد که چه نوع تربیتی از سوی آن بانوی بزرگوار به کار برده می‌شد.

  «چنین تربیتی مسیر بالندگی فرزندان و فضای جامعه را به سوی سعادت پیش می‌برد»  حضرت زینب (س) فرزند کوچک خانواده بود، اما مادرشان در زمان ارتحال او را صدا می‌کند و توصیه‌هایی به ایشان دارد و به عنوان فرزند خود به ایشان وصیت می‌کند که این نشان دهنده یک ارتباط بسیار نزدیک، به‌روز و با درک و فهم زمان و در راستای اهداف عالیه میان مادر و فرزند است که می‌تواند فرزندان را در مسیری که لازم است رشد دهد.

  رابطه بسیار ظریف و هنرمندانه حضرت زهرا (س) با همسر بزرگوارشان از دیگر ویژگی‌های تربیتی و سیره آن حضرت است در عین حال که یک رابطه بسیار خوب و زیبا با فرزندان خود داشت یک ارتباط بسیار ظریف و هنرمندانه با همسر خود نیز داشت و فضای خانواده فضای محبت‌آمیزی بود که فرزندان عشق بین پدر و مادر را می‌دیدند و لمس می‌کردند.

 تربیت نباید تنها در حد گفتن یکسری الفاظ و راهنمایی کردن خلاصه شود بلکه ما به عنوان یک شیعه و پیرو آنان می‌توانیم یک زندگی نمونه با تاسی به سیره و منش آن بزرگواران داشته باشیم.

در تربیت فرزند، مادر نقش کنترل و مدیریت روانی خانواده را بر عهده دارد که با پشتیبانی‌هایی که از سوی پدر انجام می‌شود می‌تواند در یک فضای بسیار سازنده فرزندان را بار بیاورد و آنها نیز ادامه این مسیر را برای فرزندان خود و جامعه اعمال کنند.

*** یادداشت***

عفت‌السادات خیاط‌ نوری، پژوهشگر و کارشناس دینی و عضو هیات علمی مدرسه علمیه معصومیه (س)