امام هادی (ع) صبح روز ۱۵ ذی‌حجه سال ۲۱۲ هجری به دنیا آمد و نخستین فرزند پیشوای نهم شیعیان در اطراف مد‌ینه، شهر نورانی پیامبر عظیم الشأن اسلام و در محلی به نام ” صریا ” دیده به جهان گشود؛ نام شریف دهمین امام شیعیان حضرت امام هادی (ع)علی است و مشهورترین القاب ایشان ” نقی ” و ” هادی ” و کنیه‌اش ابوالحسن است.
شعری از سید حمیدرضا برقعی
یادتان هست نوشتم که دعا می خواندم
داشتم کنج حرم جامعه را می خواندم
از کلامت چه بگویم که چه با جانم کرد
محکماتِ کلماتِ تو مسلمانم کرد
کلماتی که همه بال و پر پرواز است
مثل آن پنجره که رو به تماشا باز است
کلماتی که پر از رایحه غار حراست
خط به خط جامعه آیینه قرآن خداست
عقل از درک تو لبریز تحیر شده است
لب به لب کاسه ظرفیت من پر شده است
همه عمر دمادم نسرودیم از تو
قدر درکِ خودمان هم نسرودیم از تو
من که از طبع خودم شکوه مکرر دارم
عرق شرم به پیشانیِ دفتر دارم
شعرهایم همه پژمرد و نگفتم از تو
فصلی از عمر ورق خورد و نگفتم از تو
دل ما کی به تو ایمان فراوان دارد
شیرِ در پرده به چشمان تو ایمان دارد
بیم آن است که ما یک شبه مرداب شویم
رفته رفته نکند جعفر کذاب شویم
تا تو را گم نکنم بین کویر ای باران!
دست خالیِ مرا نیز بگیر ای باران!
من زمین گیرم و وصف تو مرا ممکن نیست
کلماتم کلماتی ست حقیر ای باران!
یاد کرد از دل ما رحمت تو زود به زود
یاد کردیم تو را دیر به دیر ای باران!
نام تو در دل ما بود و هدایت نشدیم
مهربانی کن و نادیده بگیر ای باران!
ما نمردیم که توهین به تو و نام تو شد
ما که از نسل غدیریم، غدیر ای باران!
پسر حضرت دریا! دل ما را دریاب
ما یتیمیم و اسیریم و فقیر ای باران!
سامرا قسمت چشمان عطش خیزم کن
تا تماشا کنمت یک دل سیر ای باران!
*
بگذارید کمی از غمتان بنویسم
دو سه خط روضه از این درد نهان بنویسم
گریه بر داغ شما عین ثواب است ثواب
بار دیگر پسر فاطمه و بزم شراب…
همسر و فرزندان
حضرت امام هادی (ع) در سن حدود ۱۸ سالگی یعنی تقریباَ در سال ۲۳۰ ه. ق با زنی به نام حدیث یا سوسن ازدواج کرد که ثمره این ازدواج امام حسن عسکری (ع) است.
فرزندان امام هادی(ع) عبارتند از: حسین، محمد، جعفر کذّاب و دختری به نام علیّه یا عایشه.
حضرت امام هادی (ع)برادری به نام موسی مبرقع دارد و نیز دو خواهر به نام‌های فاطمه و امامه.
شرایط اجتماعی و سیاسی دوره امام (ع)
۱- از بین رفتن عظمت خلافت عباسی: خلافت در دوره اموی و عباسی همواره زمامداران باشکوه و باهیبتی داشت، اما در این دوره بر اثر نفوذ ترکان و بردگان در دستگاه خلافت، عظمت آنان از بین رفت و خلیفه عباسی عملاً تبدیل به یک مقام تشریفاتی شده بود.
۲- هوسرانی درباریان: خلفای عباسی عمده وقت خود را به خوشگذرانی و میگساری می‌گذراندند و دربار غرق در گناه و فساد بود.
۳- ظلم و ستم به مردم: غارت بیت المال و مصرف آن در عیاشی‌ها و هوسرانی‌ها به همراه ظلم و ستم، مردم را ناراضی و شاکی می‌کرد.
۴- افزایش نهضت‌های علوی: دولت عباسی همواره تلاش می‌کرد که با ایجاد نفرت نسبت به علویان در جامعه، آن‌ها را سرکوب کند و چون قدرت خود را متزلزل می‌دید از وقوع این نهضت‌ها می‌ترسید.
مکتب‌های کلامی در زمان امام هادی (ع)
مکاتب متعدد به ویژه معتزله و اشاعره رواج یافته بود و نظریات کلامی فراوان در زمان امامت امام علی النقی (ع) جامعه اسلامی پدید آمده بود. مباحثی مانند جبر، تفویض، امکان یا عدم امکان رؤیت خدا، جسمیت خدا. بنابراین امام (ع) می‌بایست هدایت و رهبری فکری شیعیان را شدت می‌بخشید و آرا و نظریات مطرح شده را با استدلال‌های قاطع و محکم، باطل می‌کرد.
اکثر مناظرات امام، پیرامون موضوعات کلامی بود و در نهایت، برتری مبانی اعتقادی شیعه ثابت می‌شد. به عنوان مثال می‌توان به نامه امام در پاسخ سؤال مردم اهواز درباره موضوع جبر و تفویض اشاره کرد که به موجب آن، نظریه درست را که نه جبر است و نه تفویض، به اثبات رسید.
هم چنین گروه باطل و منحرف غلات در دوران امامت امام هادی (ع) فعال، با افکار پوچ و بی اساس بودند و خود را شیعه معرفی می‌کردند. آنان درباره امام غلو می‌کردند و گاهی خود را منصوب از طرف امام قلمداد می‌کردند. بدین وسیله موجبات بدنامی شیعیان را فراهم می‌آوردند. امام هادی (ع) از این گروه تبری جسته و با آن مبارزه می‌کرد.
شاگردان مکتب امام هادی(ع)
فضای جامعه در عصر امام هادی (ع)پر از خفقان و وحشت بوده و قابل مقایسه با دوران امامت امام باقر و صادق (ع) نبود. اما حضرت در همان شرایط نامساعد، علاوه بر فعالیت‌های فرهنگی از طریق مناظره، مکاتبه، پاسخگویی به سؤالات و شبهات و توضیح بینش صحیح در مقابل مکاتب منحرف، راویان و محدثان شیعه را تربیت کرد و علوم اسلامی را به آنان آموزش می‌داد.
شیخ طوسی، دانشمند جهان اسلام، تعداد شاگردان آن حضرت را در زمینه‌های گوناگون علوم اسلامی ۱۸۵ نفر می‌داند.
در میان شاگردان امام، چهره‌های درخشان علمی مانند فضل بن شاذان، حسین بن سعید اهوازی و عبدالعظیم حسنی، حسن بن راشد، عثمان بن سعید عمری در سامرا، علی بن محمد به چشم می‌خورد که برخی از آنان دارای تألیفات ارزشمند و آثار و خدمات علمی هستند که در کتب رجال عنوان شده است.
شهادت امام هادی (ع)
امام علی بن محمد(ع) سرانجام به دستور معتز در روز سوم رجب سال ۲۵۴ قمری در ۴۱ سالگی در زندان به شهادت رسید، مدت امامت علی بن محمد ۳۳ سال بود. بنا به سنت شیعه او نیز مسموم شد و در سامرا در خانه‌ای که تنها فقط فرزندش امام حسن عسکری(ع) بر بالین او بود سرانجام به خاک سپرده شد، معتمد عباسی امام دهم را مسموم کرد از این سال امام حسن عسکری(ع) پیشوای حق شد و بار تعهد امامت را بر دوش گرفت.
احادیثی از امام هادی (ع)
فروتنی آن است که با مردم چنان کنی که دوست داری با تو چنان باشند.
هر کس از خدا بترسد، مردم از او بترسند، و هر که خدا را اطاعت کند، از او اطاعت کنند، و هر که مطیع آفریدگار باشد، باکی از خشم آفریدگان ندارد، وهر که خالق را به خشم آورد، باید یقین کند که به خشم مخلوق دچار می‌شود.
شخص شکرگزار، به سبب شکر، سعادتمندتر است تا به سبب نعمتی که باعث شکر شده است، زیرا نعمت کالای دنیاست و شکرگزاری، نعمت دنیا و آخرت است.
خداوند دنیا را سرای امتحان و آزمایش ساخته و آخرت را سرای رسیدگی قرار داده است، و بلای دنیا را وسیله ثواب آخرت، و ثواب آخرت را عوض بلای دنیا قرار داده است.
نارضایتی پدر و مادر، کم توانی را به دنبال دارد و آدمی را به ذلت می‌کشاند.
مردم در دنیا با اموالشان و در آخرت با اعمالشان هستند.
منابع:
علامه مجلسی، بحار الانوار
حسن بن علی بن شعبه، تحف العقول
رجال، شیخ طوسی
امروز که زمین و آسمان می گرید
از بهر غريب سامرا می گرید
جا دارد اگر كه شیعه خون گریه کند
چون مهدی صاحب الزمان می گرید
شهادت جانسوز امام هادی(علیه السلام) تسلیت باد