مباحث مختلفی که در سالهای اخیر پیرامون موضوع انتظار توسط حجتالاسلام علیرضا پناهیان در جامعه مطرح شده است با واکنشها و بازتابهای متعددی روبرو شده است؛ تا جایی که بخش قابل توجهی از آنها در سال 1385 و در قالب یک دوره آموزشی فشرده چند روزه در قالب همایش دانشحویی مهدویت در مشهد مقدس ارائه شد و کتاب «انتظار عامیانه، انتظار عالمانه، انتظار عارفانه» نیز در همین راستا و بر اساس سخنرانیهای مطرح شده در این زمینه تالیف شده است.
تجزیه و تحلیل مفهوم انتظار فرج به عنوان اساسیترین مبحث در موضوع مهدویت موضوع محوری است که این کتاب بر اساس آن شکل گرفته است. نویسنده در این کتاب با توحه توامان به مفهوم انتظار در شبکه معارف دینی و مباحث انسانشناسانه، مباحثی استدلالی و کاربردی بر پایه معارف اهل بیت (ع) ارائه داده است و با توجه به بیان تحلیل خود میتواند به عنوان یک متن پایه آموزشی مورد استفاده قرار بگیرد.
این کتاب در مقدمه خود تاکید داشته است که طرح مباحث مربوط با مهدویت را نباید تنها به عنوان پاسخ به یک نیاز فراگیر دید، بلکه طرح عالمانه و تحلیلی این مباحث میتواند کمک شایانی در رفع مشکلات کشور داشته باشد.
این کتاب در بخش انتظار عامیانه خود به طرح مباحثی چون تعریف نگاه عامیانه و ویژگی نگاه عامیانه انداختن به منجی میپردازد و در ادامه به بیان ویژگیهای علاقه عامیانه و عاشقانه در موضوع انتظار توجه نشان میدهد.
این کتاب در بخش انتظار عالمانه خود نیز به موضوع کشف عناصر انتظار علاقه نشان داده و در ادامه این موضوع را از دریچه اعتراض به وضع موجود و آگاهی از وضع مطلوب، اعتقاد داشتن به تحقق وضعیت مطلب و اشتیاق به آن و اقدام در جهت تحققش مورد توجه قرار داده است.
سومین بخش این کتاب نیز با عنوان انتظار عارفانه به موضوع نگاه عارفانه به انتظار میپردازد و پس از معرفی موضوع انتظار و وصال به بیان نسبت میان انتظار فرج و انتظار وصال میپردازد و بیان دیدگاههای مولف درباره انتظار عرفانی را مطرح میکند.
در بخشی از این کتاب میخوانیم: انتظار، احساسی مربوط به زمان آینده و یک وضعیت بهتر است. بنابراین هر چقدر تصور روشنتری از وضعیت مطلوب داشته باشیم، انتظارمان بیشتر خواهد بود. کسی که از وضع وطلوب بیاطلاع است، منتظر چه وضعیتی است؟ کسانی که از ظلم ناراحتند، اما هیج تصور روشنی از عدالت ندارند، معلوم نیست اساس عدالت را چقدر میپسندند و میپذیرند؛ و چقدر حاضرند در جامعهای با حاکمیت عدالت زندگی کنند.
کتاب «انتظار عامیانه، انتظار عالمانه، انتظار عارفانه» را نشر بیان معنوی در شمارگان 5 هزار نسخه و قیمت 10500 تومان منتشر کرده است.