تقدير مقدرات در شب نوزدهم، و تحكيم آن در شب بيست و يكم و امضا در شب بيست و سوم است. مهمترين و با ارزشترين شب، در بين شبهاى رمضان، “شب قدر” است كه قرآن در عظمت آن میفرمايد:ليلة القدر خير من الف شهر. [1] شب قدر بهتر از هزار ماه است.امام صادق عليه السلام میفرمايد: «شب قدر، قلب رمضان است».[2] شاید بتوان راز اين عظمت لیالی قدر، را در چند نكته خلاصه نمود:1. نزول قرآن [3] در اين شب. 2. نزول فرشتگان مقرب [4] خداوند براى تقدير امور جهان 3. عبادات و ثواب های که برا ی انسان در چنين شبى ايجاد میشود.
شب قدر، كدام شب است؟
در اين كه «ليلة القدر» در ماه رمضان واقع است، ترديدى نيست، چرا كه جمع ميان آيات قرآن همين معنا را اقتضا میكند، زیرا از يك سو میگويد: قرآن در ماه رمضان نازل شده [5] و از سوى ديگر میفرمايد: در شب قدر نازل گرديده است.[6] ولى در اين كه كدام شب از شبهاى ماه رمضان است، گفت وگو بسيار است و مشهور روايات اين است كه در دهه آخر ماه رمضان و شب بيست و يكم يا بيست و سوم است، بنابراين در رواياتى میخوانيم كه در دهه آخر ماه مبارك پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله تمام شبها را احيا میداشت و مشغول عبادت بود و در روايتى از امام صادق عليه السلام آمده است: «شب قدر شب بيست و يكم يا بيست و سوم است». حتى هنگامى كه راوى اصرار كرد: كدام يك از اين دو شب است و گفت:اگر من نتوانم هر دو شب را عبادت كنم كدام يك را انتخاب نمايم؟! امام تعيين نفرمود و افزود: چه آسان است دو شب براى آنچه میخواهى (برای شما، مقدر شود). [7]
كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَقَالَ لَهُ أَبُو بَصِيرٍ جُعِلْتُ فِدَاكَ اللَّيْلَةُ الَّتِي يُرْجَى فِيهَا مَا يُرْجَى؟ فِی إِحْدَى وَ عِشْرِینَ أَوْ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِین … فَرُبَّمَا رَأَیْنَا الْهِلَالَ عِنْدَنَا وَ جَاءَنَا مَنْ یُخْبِرُنَا بِخِلَافِ ذَلِکَ مِنْ أَرْضٍ أُخْرَى … مَا أَیْسَرَ أَرْبَعَ لَیَالٍ تَطْلُبُهَا فِیهَا … أَحْیِهِمَا إِنِ اسْتَطَعْتَ إِلَى النُّور. [8]
نزد امام صادق صلوات الله علیه مشرف بودم، ابو بصیر خدمت حضرت عرض کرد: فدایتان شوم! آن شبی که در آن [مردم] امیدوارند - یعنی شب قدر - کدام شب است؟ حضرت فرمودند: شب بیست و یکم یا شب بیست و سوم … .(در ادامه راوی سوال دیگری مطرح میکند) گاهی ما هلال ماه را در شهر خود رویت میکنیم ولی فرد دیگری از جای دیگری میآید و به ما خبر میدهد که در منطقهی دیگری، رؤیت متفاوت بوده (در رؤیت هلال اختلاف میشود). حضرت در پاسخ فرمودند: مطلوب شما در بین چهار شب، راحت پیدا می شود. … حضرت در ادامه فرمودند: اگر میتوانی شب را تا وقتی هوا روشن میشود (تا طلوع آفتاب)، بیدار باش.
و نیز در روايتى از امام صادق عليه السلام نيز نقل شده كه فرمود: «تقدير مقدرات در شب نوزدهم، و تحكيم آن در شب بيست و يكم و امضا در شب بيست و سوم است.» [9] و به اين ترتيب بين روايات جمع مىیشود. بنابراین، در روايات متعددى كه از طرق اهل بيت عليهم السلام رسيده است بيشتر روى شب بيست و سوم تكيه شده، در حالى كه روايات اهل سنت بيشت روى شب بيست و هفتم، تاکید شده است.
پی نوشت ها:
[1] سوره قدر، آيه 3
[2] بحارالانوار، ج 94، ص 11
[3] سوره قدر، آيه 1
[4] سوره قدر، آيه 4؛ سوره دخان، آيه 4
[5] سوره بقره، آيه 185
[6] سوره قدر، آيه 1
[7] نورالثقلين، ج 5، ص 625
[8] الكافی (ط - الإسلامية)،ج4،ص: 157
[9] نورالثقلين، ج 5، ص 626
ادامه دارد…