آیت الله العظمی سبحانی درپاسخ به این پرسش که” گفته شود شیعیان قرآنی به نام «مصحف فاطمه(سلام الله علیها)» دارند، این مطلب تاچه اندازه صحت دارد؟” این گونه پاسخ داده است:

پاسخ: واژة «صحف» در قرآن به معنای مطلق کتاب آمده است، چنان که می‌فرماید:

ـ «وَإِذا الصُّحُفُ نُشِرَتْ» .[1]
«آنگاه که نامه‌های اعمال منتشر گردد».

ـ «إِنَّ هـذا لَفِـی الصُّحُـفِ الأُولـى * صُحُفِ إِبْراهیـمَ وَمُـوسـى».[2]
«این، در صحیفه‌های نخستین، در کتاب ابراهیم و موسی است».

ادامه »

 مادران با نقش تربیتی که دارند می‌توانند کمک کنند تا فرزندان به یک شکوفایی از درون برسند و کسی می‌تواند این کار را انجام دهد که خود به این مسیر آشنا باشد و در این فضاها تنفس کرده باشد.

تربیت به چیزی گفته می‌شود که بتواند یک خودشکوفایی در طرف مقابل ایجاد کند.

فرزندان در واقع شالوده زندگی خودِ مادر و خانواده‌هایشان هستند بنابراین اولین نقش مادر این است که ابتدا خودساخته باشد و زندگی با خدا را به تجربه نشسته باشد و این موضوع برای شخص مادر ملموس شده باشد که اگر دین راهکاری دارد با این راهکار زندگی کند.

«هر چه مادران به این تجربه برسند و زندگی کنند می‌توانند طعم آن را به فرزندانشان نیز بچشانند» ، حضرت زهرا (س) به عنوان یک انسان نمونه موارد زیادی را از این نوع زندگی هم خود تجربه کرده بود و هم به فرزندانش یاد داده بود.

 به عنوان مثال آن حضرت به فرزندانش اصالت دادن بر محوریت خداوند و حرکت به سمت خدا به عنوان مطلوب را یاد می‌داد به این معنا که محور حرکت‌ها را خدا قرار دهند نه صرفا خواسته‌های شخصی خود را.

  یکی از مواردی که آن حضرت به عنوان مادر به فرزندان خود می‌آموخت این بود که با هم دسته‌جمعی روزه می‌گرفتند که آیات اول سوره “هل‌ اتی” در این باره نازل شد. همچنین آن حضرت در حال روزه گرفتن به فرزندانش یاد می‌داد که با فقیران در ارتباط باشند و این باعث می‌شد آنان همراهی با مظلومان و مستضعفان را با عمق وجود یاد بگیرند و با همین دریچه به فضای نوع‌دوستی وارد شوند.

«حضور حضرت زهرا (س) به عنوان مادر به همراهی فرزندان در صحنه‌های مختلف زندگی از دیگر آموزه‌های تربیتی آن حضرت است»  آن حضرت فرزندان خود را به مسجد می‌فرستاد تا آنها را با این مکان معنوی مانوس کند، البته این به معنای حضور منظم و ضابطه‌مند نیست بلکه در عین حال که در فضای بچگی آزاد بودند پای منبر می‌نشستند و با مردم در تعامل بودند و در کنار پدر و پدربزرگ‌شان رابطه‌های خوب با دیگران را تجربه می‌کردند.

  «یکی از موارد دیگر تربیت در سیره حضرت زهرا (س) بحث محبت و عشق‌ورزی است»  مادر هم به فرزندان خود محبت می‌کند و هم از آنها محبت می‌بیند، یعنی یک رابطه دو طرفه برقرار است که این نسل جوان کاملا این محبت را لمس می‌کنند و یاد می‌گیرند که چگونه محبت بورزند.

  وقتی فرزندان حضرت زهرا (س) به منزل می‌آمدند آن حضرت به استقبال آنان می‌رفت و الفاظ بسیار زیبایی همچون “قرة عینی” به کار می‌برد که در الفاظ امروز جامعه ما به معنای نور چشم و عزیزم است که به عنوان پسوندهای خطاب به فرزندان استفاده می‌شود، بنابراین این ارتباط‌های نزدیک نشان می‌دهد که چه نوع تربیتی از سوی آن بانوی بزرگوار به کار برده می‌شد.

  «چنین تربیتی مسیر بالندگی فرزندان و فضای جامعه را به سوی سعادت پیش می‌برد»  حضرت زینب (س) فرزند کوچک خانواده بود، اما مادرشان در زمان ارتحال او را صدا می‌کند و توصیه‌هایی به ایشان دارد و به عنوان فرزند خود به ایشان وصیت می‌کند که این نشان دهنده یک ارتباط بسیار نزدیک، به‌روز و با درک و فهم زمان و در راستای اهداف عالیه میان مادر و فرزند است که می‌تواند فرزندان را در مسیری که لازم است رشد دهد.

  رابطه بسیار ظریف و هنرمندانه حضرت زهرا (س) با همسر بزرگوارشان از دیگر ویژگی‌های تربیتی و سیره آن حضرت است در عین حال که یک رابطه بسیار خوب و زیبا با فرزندان خود داشت یک ارتباط بسیار ظریف و هنرمندانه با همسر خود نیز داشت و فضای خانواده فضای محبت‌آمیزی بود که فرزندان عشق بین پدر و مادر را می‌دیدند و لمس می‌کردند.

 تربیت نباید تنها در حد گفتن یکسری الفاظ و راهنمایی کردن خلاصه شود بلکه ما به عنوان یک شیعه و پیرو آنان می‌توانیم یک زندگی نمونه با تاسی به سیره و منش آن بزرگواران داشته باشیم.

در تربیت فرزند، مادر نقش کنترل و مدیریت روانی خانواده را بر عهده دارد که با پشتیبانی‌هایی که از سوی پدر انجام می‌شود می‌تواند در یک فضای بسیار سازنده فرزندان را بار بیاورد و آنها نیز ادامه این مسیر را برای فرزندان خود و جامعه اعمال کنند.

*** یادداشت***

عفت‌السادات خیاط‌ نوری، پژوهشگر و کارشناس دینی و عضو هیات علمی مدرسه علمیه معصومیه (س)

بحث مهمی که می‌تواند در ایام سالروز ولادت پر خیر و برکت بانوی دوعالم و سیده زنان بهشتی مورد توجه و تذکر برای محبین و پیروان آن حضرت قرار گیرد این است که واقعا “شیعه فاطمه کیست و زهرا(س) چه کسانی را شیعه خود” می‌داند.

 شیعه در نگاه حضرت فاطمه(س) کسی است که پیرو فرامین اهل بیت(ع) باشد، اما این سوال مطرح است آیا اگر ما گاهی اسیر هوای نفس شدیم و گناهی مرتکب شدیم دیگر از جرگه تشیع خارج خواهیم شد و راهی برای بازگشت نیست؟

این پرسش مهم سوال زنی از طرف شوهرش از حضرت زهرا (س)است که به نزد فاطمه(س) آمده و پرسید که او و (شوهرش) از شیعیان فاطمه است یا خیر؟ حضرت فاطمه پاسخ داد؛ اگر به آنچه ما امر می‌کنیم عمل کنید و از آنچه تو را نهی می‌کنیم پرهیز کنی از شیعیان ما هستی و الا خیر.

زن بازگشت و سخن فاطمه(س) را به شوهرش بازگفت، شوهر گفت وای بر من زیرا کسی خالی از گناهان و خطاها نیست. آن زن نزد زهرا(س) بازگشت و سخن شوهرش را منتقل کرد. صدیقه طاهره(س) نیز برای او تبیین کرد که شیعیان در صورت گناهکاربودن توسط سختی‌ها یا شداید مرگ و قیامت تطهیر شده و داخل در بهشت خواهند شد.

صدیقه طاهره در پاسخ او فرمود: (از من) به همسرت بگو، چنین نیست که او (قضاوت کرده است). شیعیان ما از بهترین افراد اهل بهشتند و همه دوستان ما و و دوستان دوستان ما و دشمنان دشمنان ما همه در بهشت خواهند بود. آری کسی که با قلب و زبان تسلیم ما اهل بیت شده اما از اوامر ما سرپیچی کند و نواهی و موارد پرهیز را محترم نشمارد از شیعیان واقعی ما نخواهد بود. گرچه این گروه نیز پس از پاک شدن از گناهان و تحمل مشکلات روز قیامت و قرار گرفتن اندک زمانی در طبقات بالای جهنم و کشیدن عذاب، اهل بهشت خواهند بود و ما به خاطر دوستی‌شان با ما نجاتشان داده و آنان را به پیشگاه خودمان انتقال خواهیم داد1″.

روایت شده است که مردی به امام حسن مجتبی(ع)گفت: من از شیعیان شما هستم امام فرمود:” ای بنده خدا اگر مطیع اوامر و نواهی ما باشی راست می‌گویی ولی اگر چنین نباشی پس با ادعای چنین منزلت والایی که اهلش نیستی بر گناهانت می‌افزایی. مگو من از شیعیان شما هستم بلکه بگو من از دوستداران شما و دشمن دشمنان شما هستم. در این صورت تو انسان خوبی هستی و به سوی خوبی در حرکتی2″.

منابع:

1- تفسیر الامام العسکری(ع) 308

1- بحارالانوار ج65 ص96

3- کتاب بصیرت فاطمی شرح چهل حدیث فاطمی در رفتارهای فردی و اجتماعی.

 مۆمن باید بیم و امیدش به خدا در یک سطح باشد اگر ترسش از عذاب‌های الهی بیش از حد باشد از رحمت خداوند مأیوس می‌شود و به اصطلاح عوام می‌گوید آب که از سر گذشت چه یک وجب و چه صد وجب. و از طرفی اگر امیدش به فضل و رحمت الهی بیش از اندازه باشد، امن از مکر الهی پیدا می‌کند و از جانب دیگر سقوط می‌کند و انگیزه‌ای برای انجام اعمال نیک و پسندیده پیدا نمی‌کند در حالی‌که خداوند کریم‌تر از آن است که بندة ضعیف و ذلیل را عذاب کند.

در نتیجه به هر عمل ناشایستی تن داده و باز دم از فضل و کرم و لطف و رحمت خدا می‌زند در همین راستا حضرت پیامبر عظیم‌الشأن اسلام (صلی الله علیه و آله) فرمود: «اگر اندازه رحمت خدا را می‌دانستید هر آیینه بر آن تکیه می‌کردید و جز اعمال اندکی انجام نمی‌دادید و اگر میزان غضب و خشم خدا را می‌دانستید گمان می‌کردید که دیگر نجات نخواهید یافت.»(۱)

ولی بنابر فرمایش امام صادق(علیه السلام): «هیچ بنده مومنی نیست مگر آن که در قلبش دو نور وجود دارد نور خوف (از عذاب الهی) و نور امید (به رحمت پروردگار) که اگر هر یک را با دیگر بسنجد از آن زیادتر نخواهد بود»(۲) یعنی هر دو به یک میزان خواهند بود پس شما دوست عزیز هم به همان میزان که از عذاب الهی بیمناک هستید به فضل و رحمت پروردگار هم امیدوار باشید تا انگیزه خود را برای انجام اعمال خوب و پسندیده از دست ندهید و به گناه کبیره یأس از رحمت پروردگار گرفتار نشوید.

ادامه »

آیا مى‌توانیم از میان متون، نصوص، مبانى و اصول کلى دینى چشم‌اندازى را در زمینه رسانه‌هاى جدید چون سینما بیابیم؟

رسانه و به ویژه سینما، در دنیاى امروز که عصر انفجار اطلاعات نام گرفته‌است، جایگاهى بس رفیع و درخور توجه دارد و از اینرو، گرایش زنان به هنر سینما که در پى مشارکت آنان در فعالیت‌هاى اجتماعى و هنرى خصوصا سینما و بازیگرى بوده‌است، امرى کاملا ضرورى و اجتناب‌ناپذیر گردیده‌است. از اینرو، چون این پدیده از نظر شرعى مى‌تواند داراى حکم خاصى باشد، ضرورت طرح این موضوع در فقه تاکید بیشترى مى‌یابد. برخورد فقه و پدیده سینما در طول بیش از یک‌صدسال ورود سینما به ایران، یکنواخت نبوده و تحولات پردامنه‌اى را پشت سر گذارده‌است.

مواضع علما و فقها را در این زمینه مى‌توان در دو رویکرد کلى جاى داد:

رویکرد اول: مخالفت مطلق؛ رویکرد دوم: موافقت مشروط و محدود.

هر یک از این دو رویکرد برهه خاصى از فضاى اجتماعى ایران را به خود اختصاص مى‌دهند و این برهه‌ها که داراى ویژگى‌هاى خاص اجتماعى، سیاسى، فرهنگى و اقتصادى هستند، نقش بسزایى در نوع نگاه فقها به سینما ایفا کرده‌اند. ما در این مجال مختصر برانیم تا با ارائه شناخت کافى از این دو رویکرد، عوامل چهارگانه آن را برشمرده، با نگاهى جامعه‌شناختى حکم فقهى حضور زن در سینما را بررسى کنیم.

ادامه »