ميرزا محمدعلي تبريزي نیز در مورد او چنين مي‌گويد: ام الحسن، فاطمه بنت شهيد اول، عالمه‌اي است فاضله، عابده، صالحه و در کلمات بعضي از اجله به زبده الخواص و زينه اهل العلم و الاخلاص و فقيهه و شيخه الشيعه و ست المشايخ موصوف است و از مشايخ بسياري استماع کرده و از والد ماجد خود و سيد بن معيه استاد والدش اجازه روايت داشته است و والدش بسيارش مي‌ستوده و زنان را به اقتداء و مراجعه به او در احکام حيض و غيره امر مي‌کرده و لفظ ستّ المشايخ که لقب مشهور اوست، مخفف سيده المشايخ است يعني رییس روات و نقله آثار (5).
علاوه بر این که لقب فاطمه، ست المشایخ (سرور استادان حدیث)، در علاقه این بانوی فاضله به علم و علم‌آموزی کافی است اما به نکته دیگری نیز در منابع تاریخی اشاره شده و آن هبه معوضه‌ای است میان او و برادرانش برای بخشیدن آنچه از پدر به او رسیده، در عوض گرفتن چند کتاب فقهی. نقل شده است: «اما بعد، پس بخشيد سيده فاطمه ام‌الحسن دو برادرانش ابي‌طالب و ابي‌القاسم علي فرزندان سعيد اکرم و فقيد اعظم بزرگ مايه افتخار و يگانه روزگار، چشم بيناي زمان و يکتاي اوان، زنده‌کننده مراسم ائمه طاهرين سلام‌الله‌عليهم‌اجمعين، آقاي ما، آفتاب ملت و حق و دين، شمس الدين محمد بن احمد بن حامد بن مکي قدس سره که منتسب است به سعد بن معاذ سرور اوس قدّس‌الله‌ارواحهم ـ همه آنچه را که مخصوص او بود از ارث پدري در حزين و غير جزين، همه را به هبه شرعيه به رضاي خداوند متعال و به اميد ثواب جزيل او، در مقابل کتاب تهذيب شيخ رحمه‌الله و کتاب مصباح او و کتاب من لايحضره الفقيه و کتاب ذکراي پدرشان رحمه‌الله و قرآن مذهب معروف به هديه علي بن مؤيّد، و هرکدام تصرف کردند و خداوند شاهد بر آنان است و اين در روز سوم شهر رمضان المعظم سال 823 بود و خداوند بر آنچه گویيم وکيل و شاهد است» (6).
پی‌نوشت
1. شیخ حرعاملی، امل الآمل، ج1، ص193.
2. شهید اول، مقدمه الدروس الشرعیه، ج1، ص40.
3. شهید مطهری، مجموعه آثار، ج 14، ص430.
4. امل الآمل، ج1، ص193.
5. مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانه الادب، ج6.
6. امین عاملی، محسن، اعيان الشيعه ج9، ص388.
منبع: مهرخانه
صفحات: 1· 2
