مال حرام رشد و برکتی نخواهد داشت
درباره‌ی مال حرام در حدیثی داریم كه « إِنَّ الْحَرَامَ لَا یَنْمیوَ إِنْ نَمَى لَا یُبَارَكُ لَهُ فِیهِ ؛ مال حرام رشد نمی كند و زیاد نمی شود واگر هم رشد كند ، بركت نخواهد داشت. » 1
لقمه ی حرام ، حرف های امام معصومرا بی اثر می کند
امام حسین پیش از ظهر عاشورا در كربلا صحبت‌های زیادی كرد ولیهیچ كدام اثر نمی كرد. در آخر حضرت فرمودند: « فَقَدْ مُلِئَتْ بُطُونُكُمْ مِنَالْحَرَامِ ؛ چون شكم‌های شما از حرام پرشده است ، حرف‌های من در شما اثر نمیگذارد.»2
لقمه ، در نسل آدمی تأثیر دارد
« كَسْبُ الْحَرَامِ یَبِینُفِی الذُّرِّیَّةِ ؛ مال حرام در فرزندان آشكار می شود و روی آنها اثر می‌گذارد.»3
عبادت همراه مال حرام ، اثری ندارد
پیامبر(ص) فرمودند: « الْعِبَادَةُ مَعَ أَكْلِ الْحَرَامِ كَالْبِنَاءِ علَى الْمَاء ؛ كسی كه مال حراممی خورد و عبادت هم می كند، مثل كسی است كه روی آب ، ساختمان می سازد. »4
امامصادق فرمودند: « تَرْكُ لُقْمَةِ حَرَامٍ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى مِنْصَلَاةِ أَلْفَیْ رَكْعَةٍ تَطَوُّعاً ؛ ترك لقمه‌ی حرام، نزد خدا بهتر از خواندنهزار ركعت نماز مستحبی است.»5
روزی هرکس ، حلال مقدّر می شود
«إِنَّاللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى قَسَمَ الْأَرْزَاقَ بَیْنَ خَلْقِهِ حَلَالًا وَلَمْ یَقْسِمْهَا حَرَاماً فَمَنِ اتَّقَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ صَبَرَأَتَاهُ اللَّهُ بِرِزْقِهِ مِنْ حِلِّهِ وَ مَنْ هَتَكَ حِجَابَ السِّتْرِ وَعَجَّلَ فَأَخَذَهُ مِنْ غَیْرِ حِلِّهِ قُصَّ بِهِ مِنْ رِزْقِهِ الْحَلَالِ وَحُوسِبَ عَلَیْهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ ؛ خداوند عزیز و با عظمت خلایق را آفرید وروزی آنها را نیز به صورت حلال برای آنها قرار داد. پس اگر كسی چیزی از حرام مصرفكند به همان میزان از حلال محروم می‌شود و در قیامت نیز مورد ملامت خداوند قرارخواهد گرفت.»6
به حرام متوسل نشوید!
اینطور نیست كه اگر به حرام متوسلشویم ، زودتر به راحتی و رفاه می رسیم .
مثل متوسل شدن به حرام برای رسیدنزودتر به روزی ، مانند مثل رانندگانی است كه تند رانندگی می كنند به گمان آنکهزودتر به منزل برسند ولی در راه تصادف می كنند و گاه نیز، هیچ گاه به منزل نمیرسند .
امام صادق فرمودند: « تَرْكُ لُقْمَةِ حَرَامٍ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِتَعَالَى مِنْ صَلَاةِ أَلْفَیْ رَكْعَةٍ تَطَوُّعاً ؛ ترك لقمه‌ی حرام، نزد خدابهتر از خواندن هزار ركعت نماز مستحبی است.»
فردی که بهشت را برای خود ضمانتکرد!
در جلد پنجم کتاب فروع كافی آمده است :
شخصی از كارمندان دستگاه بنیامیه ودرعین حال از از طرفداران امام صادق (ع) بود.
این شخص دوستی داشت كه باامام صادق رابطه داشت و از او خواهش كرد كه ترتیب ملاقاتش را با امام بدهد تا باامام دیداری داشته باشد . وقتی امام اجازه‌ی ملاقات را به این فرد داد ، به خدمتامام رسید . به امام عرض كرد كه مدتی را در دستگاه طاغوت گذرانده و وضع مالی خوبیبه دست آورده است و از امام خواست كه مال او را حلال كند .
امام صادق فرمودند: توبه و حلال شدن مال شما به این است كه آن چه از حرام به دست آورده‌ای ، حتی لباسیرا كه در تن داری ، بدهی.
توبه كسی كه مال حرامی را به دست آورده این نیست كهگریه كند ، یا گنبد مساجد را كاشی كند یا این كه شب‌های جمعه دعای كمیل بخواند ویابرای امام حسین (ع) و اهل بیت خرج کند ، توبه تنها اشك نیست ، البته نشانه‌یپشیمانی می‌باشد ولی ندامت خالی فایده‌ای ندارد.
مالی كه از رشوه و ظلم به مردمجمع آوری شود، حرام است.
امام صادق به این جوان فرمود: اگر این گونه توبه كند،خود حضرت ، بهشت را برایش ضمانت می كند .
جوان نیز پذیرفت وتمامی اموالی را كهصاحبان آنها را می‌شناخت به صاحبانشان برگرداند و با اجازه‌ی امام اموالی كهصاحبان آنها را نمی شناخت ، از طرف آنها صدقه داد تا جایی كه حتی لباس خود را نیزتحویل داد و از شغلش استعفا داد .
بعد ازمدتی این شخص بیمار شد و در موقع احتضاربه دوستش گفت: كه امام صادق به وعده‌ی خود عمل كرد و من در جایگاه خود را در بهشتمی بینم .
کارکردن عار نیست
به امام صادق گفتند : آقا جان شما چرا کارمی کنید ؟ امام فرمودند: « لِأَسْتَغْنِیَ عَنْ مِثْلِكَ ؛ زحمت می كشم تا از مثلشماها بی نیاز باشم. »7
حضرت امیرالمؤمنین فرمودند: « طُوبَى لِمَنْ ذَلَّ فِینَفْسِهِ وَ طَابَ كَسْبُهُ ؛ خوشا به حال كسی كه در درون تكبر نداشته باشد وبنده‌ی خدا باشد و كسب و كار حلال داشته باشد.»8
در جایی می فرمایند: «مَنْأَكَلَ مِنْ كَدِّ یَدِهِ كَانَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فِی عِدَادِ الْأَنْبِیَاءِ وَیَأْخُذُ ثَوَابَ الْأَنْبِیَاءِ ؛ اگر كسی با دستش كار كند و روزی بخورد ، در روزقیامت در زمره و گروه انبیا است و خدا ثواب انبیا را به او می دهدَ» 9
در جایدیگر فرمودند :« الْكَادُّ عَلَى عِیَالِهِ كَالْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ ؛كسی كه كار می كند تا خرجی زن و بچه‌اش را پیدا كند ، مثل كسی است كه در جبههمی‌جنگد » 10
جمله ای عجیب و تکان دهنده !
پیامبر فرمود:« مَنْ كَسَبَمَالًا مِنْ غَیْرِ حِلِّهِ أَفْقَرَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ؛ كسانی كه نان حلالرا رها می كنند و به دنبال حرام می گردند ، به خیال این كه از راه حرام درآمدپیدا كنند ، خدا به فقر مبتلایشان می‌كند.» 11
برای مال حرص نزنید!
امامصادق علیه السلام فرمود: «مَنْ بَاتَ سَاهِراً فِی كَسْبٍ وَ لَمْ یُعْطِ الْعَیْنَحَظَّهَا مِنَ النَّوْمِ فَكَسْبُهُ ذَلِكَ حَرَامٌ ؛ كسی كه شب‌ها نمی خوابد ، كمیخوابش می برد و بیدار می شود حق چشمش را نمی دهد، درآمدش گوارا نیست و حرام است. »12 (البته این حرام ، حرام فقهی نیست ،بلکه حرام اخلاقی می باشد.)
داده‌ها،دلیل لطف خدا و گرفتن‌ها ، دلیل قهر خدا نیست!
بعضی‌ها می‌گویند: اگر خدادوستمان نداشت به ما نمی داد .در جواب این دوستان باید گفت : داده‌ها دلیل بر ایننیست كه خدا شما را دوست دارد ، زیرا که در عالم رزق و روزی چند اصل وجود دارد ؛
چند نوع اصل داریم :
1- اصل استدراج :
قرآن می فرماید : گاهی از اوقاتوقتی بخواهیم کسی را اذیت کنیم به او مال فراوان می دهیم : «إِنَّما یُریدُ اللَّهُلِیُعَذِّبَهُمْ بِها فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا ؛ فقط خدا اراده كرده است که این‌هارا عذاب دهد.» 13
2- رزق دو نوع است : قطعی و اکتسابی
یك سری روزی ها قطعیاست ، یعنی هر كاری كنیم ، این را خدا مقدر كرده است ؛ «وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِیالْأَرْضِ إِلاَّ عَلَى اللَّهِ رِزْقُها » 14
خداوند اكسیژن را رزق ما قرارداده است ، چشم‌های سالم ، گوش شنوا، سلامتی و جوانی داده است . این ها رزق هاییاست که از جانب خداوند به شکل قطعی به انسان داده شده است .
اما یك سری رزق‌هااكتسابی است .
وقتی می گوییم : روزی دست خداست ، معنایش این نیست كه دنبال روزینرویم .
به عبارتی باید در حد توان برای کسب روزی کار و تلاش کرد اما نباید برایآن حرص زد و طمع پیدا کرد .
حضرت امیرالمؤمنین فرمودند: « طُوبَى لِمَنْ ذَلَّفِی نَفْسِهِ وَ طَابَ كَسْبُهُ ؛ خوشا به حال كسی كه در درون تكبر نداشته باشد وبنده‌ی خدا باشد و كسب و كار حلال داشته باشد»
3- در فرهنگ قرآن ، فقط خوردنی هارزق نیست ، هرچه خدا بدهد ، رزق است .
گاهی ممکن است ببینید یك كسی كنار خیابانخوابیده است و خانه ندارد ولی چنان آرامشی وجود او را فراگرفته كه انگار او هیچغصه‌ای در زندگی ندارد. خدا به یكی این طور خواب می‌دهد.
به یكی هم یک متكا پَرو یک تشک نرم و یک تختخواب و یک چراغ خواب آنچنانی می دهد. ولی تا یک قرص نخوردخوابش نمی رود.
فردی ، خواب روی آجر رزق او است . اما برای دیگری خواب رویمتكای پَرودر خانه و اتاق خواب آن چنانی، رزق نیست و آرامشی ندارد .
دلایلکمی رزق
بعضی ها رزقشان كم است ، كاسبی می‌كنند ، ورشكست می‌شوند. مسافركشی می‌كنند ، تصادف می‌كنند.
به هر دری می زند ، نمی شود.
دلائلی دارد: 1- ممكناست به خاطر آزمایش باشد .
2- گاهی ممكن است به خاطر این باشد که سوء نیت دارد.
حدیث داریم که هركسی خیر خواه مردم باشد ، خدا روزی او را وسیع می‌كند.
3- برای این است كه جلوی طغیان گرفته شود . قرآن می فرماید : «وَ لَوْ بَسَطَ اللَّهُالرِّزْقَ لِعِبادِهِ لَبَغَوْا فِی الْأَرْضِ ؛ اگر خداوند رزق مردم را توسعه بدهد، یاغی می شوند.» 15
4- گاهی به خاطر كفران نعمت است
گاهی اوقات خداوندنعمتی را به ما می دهد و ما آن را کفران می کنیم .
قرآن می گوید : «فَبِظُلْمٍمِنَ الَّذینَ هادُوا حَرَّمْنا عَلَیْهِمْ طَیِّباتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ وَبِصَدِّهِمْ عَنْ سَبیلِ اللَّهِ كَثیراً ؛ به خاطر این كه یك عده ظلم كردند ، مایك سری چیزها رااز آنها تحریم كردیم و از آنها گرفتیم.» 16
در جای دیگری میفرماید :«فَكَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّهِ فَأَذاقَهَا اللَّهُ لِباسَ الْجُوعِ وَالْخَوْفِ بِما كانُوا یَصْنَعُونَ ؛ نعمت‌ها را كفران كردند»17
5- به خاطر ایناست که وقتی به او دادیم ، یتیم نوازی نکرد ؛«كَلاَّ بَلْ لا تُكْرِمُونَ الْیَتیمَ؛ به یتیم‌ها سركشی نكردید »18
6- به او دادیم ، اما فقرا را ندید ؛« وَ لاتَحَاضُّونَ عَلى طَعامِ الْمِسْكینِ ؛ به فقرا كمك نكردید» 19
نظر اسلامدر مورد مال چیست؟
مال خوب است ، اما آنچه بد است ، علاقه ی افراطی وحب شدید بهمال است.
قرآن می‌گوید: « الْمالُ وَ الْبَنُونَ زینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا » 20
مال ، زینت دنیا است . زینت هم خوب است . خدا می‌گوید : « إِنَّا زَیَّنَّاالسَّماءَ الدُّنْیا ؛ آسمان را زینت كردم » 21
در جای دیگرقرآن می‌گوید: وقتینماز جمعه را خواندید ؛ « فَانْتَشِرُوا فِی الْأَرْضِ وَ ابْتَغُوا مِنْ فَضْلِاللَّهِ » 22
مال فضل اللّه است ، اما آن چیزی كه بد است ؛ « جمع ماله وعدّده ؛جمع کردن مال و علاقه ی شدید به مال »23 می باشد .
——————————————————————————–
پینوشت ها :
1- کافی / ج 5 / ص 125
2- بحار الانوار / ج 45 / ص 8
3- کافی / ج 5 / ص 124
4- عدة الداعی / ص 302
5- همان / ص 140
6- کافی / ج 5 / ص 80
7- همان / ص 74
8- نهج البلاغه / حکمت / 123
9- جامع الاخبار / ص 139
10- کافی / ج 5 / ص 88
11- أمالی / طوسی / ص 182
12- کافی / ج 5 / ص 127
13- توبه / 55
14- هود / 6
15- شوری / 27
16- نساء / 160
17- نحل / 112
18- فجر / 17
19- فجر / 18
20- کهف / 46
21- صافات / 6
22- جمعه / 10
23- همزه / 2
منبع تبیان
عالی بود من براتون دعا خیر میکنم احسنت