آيا ميدانيد ذكر الحمدلله در سوره حمد نشانه توحيد محض است
وقتي تمام ستايشهابه سوي يك حلقه برميگردد،
آن حلقه همان واجب الوجود وتوحيدمحض است كه همه دلهابه يك سو وهمه چشمهابه يك جهت باشد .
اهل لغت ميان حمدومدح تفاوت قايلند.
حمدرابراي افعال حسنه اختياري به كار ميبرند درحاليكه مدح براي براي اين افعال بكار نميرود.
اهل دل حمدرا آتش عشق گفته اند آتشي كه از زبان عاشق به معشوق ميرسدوثنايي كه از زبان مصلي به حبيب ميرسد.
تنها حامد حقيقي محبوب،خودحضرت حق است زيراهمه دلها ازدرك وشناخت اوناتوان است وبيان مصلي تنها انعكاس حمدحضرت حق است.
فيض كاشاني ميگويد:تمام الفاظ حمد داراي دومعناست :حمد بر صفات الهي است.
حمد بر نعمات وآلاء خداي سبحان .
امام صادق فرمودند :
حمد سه حرف دارد
ح حكايت از وحدانيت
ميم حكايت ازملك
دال حكايت از ديموميت
است.
هركس خدارا حمدكند گويا اورا به اوصاف يگانگي ومالكيت وهميشگي بودن ستوده است.

كتاب بشارت اشارت . تالیف استاد زهره بروجردی (مدرس و مسئول حوزه علی بن موسی الرضا ع . تهران)