کلمه «غنّة» به دو صورت مطرح شده است:
1- در باب صفات، به عنوان صفت ویژه ی «ن – م».
2- در احکام «ن» و «م» ساکنه، به عنوان حکم غنّه در مواردی خاص.
تفاوتشان در این است که «صفت غنّه» به صورت همیشگی و در حالات اعم از سکون و حرکت در «ن – م» وجود دارد . اما «حکم غنّه» تحت شرایطی خاص پیش می آید و به میزان 2 حرکت نیز امتداد می یابد.
تعریف غنّة
« غنّة صوتی است که از خیشوم (فضای بینی) خارج می شود»
موارد «حکم غنّة»
1- نون و میم مشدّد
2- ادغام «ن» در «یمون»
3- اقلاب نون ساکن
4- کلیه ی اخفاءات
میزان غنّة
میزان کشش «حکم غنّة» ، به اندازه زمان کشش 2 حرکت است.
شرح بیشتر موارد غنّة
*هرگاه به «ن – م» مشدّد رسیدید اعم از تشدید دائمی در یک کلمه یا حاصل از ادغام متماثلین بین دو کلمه باید صدای حروف مذکور را به اندازه دو حرکت امتداد دهد و در این میزان ، هیچ تفاوتی بین مشدّد میان کلام و مشدّد هنگام وقف وجود ندارد.
مانند : یُمَنّیهِم - فَطَرَهُنّ – فِی الیَمّ – جَنّاتِ النَّعیمِ – وَ لا جانّ – اُمَّتُکُم – سَمّاعُونَ – اُمَمٍ مِمَّن مَعَکَ - وَالاَصَمّ
*در چهارمین مورد عبارت «کلیهی اخفاءات» ، طبعاً شامل اخفاء نون ساکنه نزد 15 حرف مابقی و اخفاء میم ساکنه ، نزد «ب» می شود.
* در مورد کشش غنّه ، مقصود از 2 حرکت آن است که غنّه به اندازه کشش یک حرف مد امتداد یابد.
به عنوان مثال در «اَنتَ»و «مِن شَیءٍ» غنّه را باید به اندازه کشش بخش «ما» در «اَماتَ» یا «فی» در «لَفی شَکٍّ» ادا کنیم.
مراتب کیفیت غنّة
واژه کیفیت در برابر کمیت قرار دارد. منظور از کمیت ، همان میزان دو حرکت است که در تمامی موارد حکمِ غنّه ، ثابت و بدون تغییر است. اما مقصود از کیفیت غنّه ، درجه ی قوت و ضعف آن است.
مراتب کیفیت غنّة «ن» (از حداقل به حداکثر):
1- نون متحرکه مانند تُنَزِّلُ
2- نون ساکنه ی مُظهَر مانند مِنهُم
3- نون ساکنه ی مخفی مانند اَنفُسَهُم
4- نون مدغم در «و – ی» مانند مِن والٍ – مَن یَشری
5- نون مشدّد مانند فَطَرَهُنَّ
مراتب کیفیت غنّة «م» (از حداقل به حداکثر):
1- میم متحرکه مانند عَمِلُوا
2- میم ساکنه مظهر مانند فی غَمرَةٍ
3-میم ساکنه مخفی مانند هُم بارِزُونَ
4- میم مشدّد مانند اُمَمٍ مِمَّن مَعَکَ
منبع:کتاب حلیةالقرآن
