در میان امامان آن‌که مشهور به کریم‌بودن و بخشایندگی است، امام حسن مجتبی علیه‌السلام است. امامی از سلاله پاک‌ترین انسان‌ها؛ ثمره نبوت و امامت؛ فرزند دخت رسول و امیرمؤمنان علیه‌السلام. کریمی مظلوم که مهربانی و رأفت را از مادر آموخته بود، ایستادگی در پای دین خدا را از سال‌های سکوت پدر؛ او استمرار اسلام را از جد خود به ارث برده بود و در این راه سختی‌های فراوانی نیز متحمل شد.
مروری بر زندگانی کریم اهل بیت علیه السلام، گذری است بر مجموعه یادداشت‌های مکتوب‌شده تاکنون.
در آغوش پرمهر مادر
فرزند زهرا سلام‌الله‌علیها بودن یعنی در دامن نیکی‌ها پرورش‌یافتن. فرزند زهرا سلام‌الله‌علیها بودن یعنی سیراب عشق‌شدن. فرزند زهرا سلام‌الله‌علیها بودن یعنی قدم به قدم آموختن اصول زندگی، یعنی درس دین گرفتن از رفتار مادری، یعنی شنیدن زمزمه‌های محبت حتی پیش از خواب. زمانی که زهرای مرضیه سلام‌الله‌علیها برای فرزند در بسترش لالایی می‌خواند: نور دیده‌ام، میوه دلم، حسنم! مانند پدرت باش، ریسمان را از گردن حق بردار و خدای احسان‌کننده را پرستش کن و با افراد بدخواه و کینه‌توز دوستی مکن!
نظارت جد و پدر
فرزند که باشی، عزیزی، اما عزیز بودن همه چیز نیست. باید بتوانی مایه افتخار باشی. این‌گونه بود که حسن علیه‌السلام در کنار رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم و با عنایت و توجه ایشان رشد کرد و گاه سفارشات ایشان را می‌شنید و گاه مورد لطف ویژه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم قرار می‌گرفت. پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم الگویی نمونه برای چگونگی برخورد با فرزند و شیوه تربیت اوست. آن‌گاه که سر از سجده برنمی‌دارد تا حسن از گردنش پایین بیاید؛ آن‌گاه که به تقاضای حسن که پیش از حسین بیان شده، اولویت می‌بخشد و علت آن را نیز بیان می‌کند؛ و آن‌گاه که نزد همگان، او و برادرش را سرور جوانان بهشتی معرفی می‌کند.
امیرمؤمنان علیه‌السلام نیز پدری را در حق فرزند تمام می‌کند؛ زمانی که نامه‌ای برای فرزند می‌نویسند مملو از تعالیم والای تربیتی که هنوز نیز چراغ راه تمامی والدین و فرزندانشان است.
زندگی خانوادگی امام حسن علیه‌السلام
در مورد همسران امام، نقل قول‌های شبهه‌ناکی عنوان می‌شود که جای تأمل دارد. این‌که امام حسن علیه‌السلام زنان فراوانی داشتند و زنان بسیاری را نیز طلاق داده بودند. شبهه‌ای بدون پشتوانه صحیح روایی و تاریخی. این شبهه از چند بعد قابل رد کردن است:
1. نقل‌های روایی مطرح‌شده، اقوالی است که از نظر سندی و دلالتی ضعیف هستند و سلسله روات مشخصی ندارند.
2. نقل‌های تاریخی نیز به دو کتاب از ابوالحسن مدائنی و ابوطالب مکی ارجاع داده شده‌اند که نه تنها خود نزد محققین مورد قبول نیستند که آن‌چه بیان داشته‌اند نیز بدون راوی بیان شده است.
3. اوضاع سیاسی و جنگ‌های داخلی دوران حکومت امیرالمؤمنین علیه‌السلام و بعد از آن زمان خود امام علیه‌السلام، به‌قدری پیچیده و پرآشوب بود که زمانی برای ازدواج‌های پیاپی و طلاق وجود نداشت.
4. نباید فراموش کرد که اگر نکته تاریک و یا مجهولی در زندگانی امام علیه‌السلام وجود داشت، مسلماً معاویه در نبرد قدرت میان خود و امام علیه‌السلام از آن نهایت سوءاستفاده را می‌برد؛ پس سکوت او کاملاً گویاست.
5. به نقل شهید مطهری اولین فردی که به ترور شخصیتی امام علیه‌السلام اقدام کرد و سایرین از او نقل کردند، منصور دوانقی بود که در خطابه خود برای مردم خراسان، به صراحت می‌گوید: «فرزندان ابوطالب در امر خلافت بهره‌ای ندارند. پدرشان علی برای خلافت به پاخاست، ولی سرانجام با شکست مواجه شد و نهایت امر، خود نیز قربانی گشت. پس از آن، فرزندش حسن به پاخاست. به خدا قسم! پول‌هایی را که به او عرضه شده بود، پذیرفت و معاویه او را فریب داد و از حکومت محرومش کرد تا این‌که او از شهر کوفه به شهر خود (مدینه) بازگشت و روی به زنان نمود؛ امروز با یکی ازدواج می‌کرد و فردای آن روز، یکی را طلاق می‌داد؛ با این شیوه به‌سر برد تا در بستر خویش بمرد».
نگاهی به آن‌چه به‌طور قطع‌آور در مورد زندگانی امام حسن علیه‌السلام نقل شده است، ما را به نام 13 زن می‌رساند که در این میان نام جعده بیش از سایرین به گوش رسیده است.
جعده دختر اشعث بن قیس کندی و ام فروه، خواهر ابوبکر است، که در مورد چرایی ازدواجش با امام تحلیل‌های گوناگونی وجود دارد. برخی علت آن را ارج و قرب خاندان رسالت عنوان کرده و این ازدواج را تلاشی برای نزدیکی به ایشان دانسته‌اند. برخی دیگر آن را فعالیت سیاسی از جانب امام علیه‌السلام برای تسلط بر اشعث بن قیس که در جنگ صفین نیز نقش‌آفرین بود و جلوگیری از نفوذ بیشتر او عنوان کرده‌اند. تعدادی نیز این نکته را متذکر شده‌اند که ازدواج‌ها در آن زمان، لزوماً بر پایه کفویت نبود و عوامل گوناگون سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، آموزشی و… در آن دخیل بود و این ازدواج نیز از این قالب خارج نبوده است.
به هر حال جعده وارد خانه امام علیه‌السلام می‌شود و انجام می‌گیرد آن‌چه که نباید انجام شود.
