مالک یوم الدین
ﺧﺪﺍﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﺎﻃﻠﺎﻗﺶ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺟﺰﺍ.
-ترجمه تفسیر المیزان

در اینجا به دومین اصل مهم اسلام یعنى قیامت و رستاخیز توجه مى کند و مى گوید: خداوندى که مالک روز جزا است.
مالکیت خداوند چگونه است؟ آیا مالکیت خداوند مانند مالکیت ما قابل زوال است یا نه؟

بدون شک، مالکیت خداوند در آن روز، یک مالکیت اعتبارى، نظیر مالکیت ما نسبت به آنچه در این جهان ملک ما است، نمى باشد; چرا که این یک مالکیت قراردادى است با تشریفات و اسنادى مى آید و با تشریفات و اسناد دیگرى از میان مى رود، ولى مالکیت خدا نسبت به جهان هستى مالکیت حقیقى است، و آن پیوند و ارتباط خاص موجودات با خدا است که اگر یک لحظه بریده شوند نابود مى شوند، همان گونه که اگر رابطه لامپ هاى برق با کارخانه اصلى بریده شود روشنائى در همان لحظه محو و نابود خواهد شد.

و به تعبیر دیگر این مالکیت نتیجه خالقیت و ربوبیت است، آن کس که موجودات را آفریده و تحت حمایت خود پرورش مى دهد، و لحظه به لحظه فیض وجود و هستى به آنها مى بخشد، مالک حقیقى موجودات است.
نمونه

در اینجا این سؤال پیش مى آید: مگر خداوند مالک تمام این جهان نیست که ما از او تعبیر به مالک روز جزا مى کنیم؟

پاسخ این سؤال با توجه به یک نکته روشن مى شود و آن این که: مالکیت خداوند گر چه شامل هر دو جهان مى باشد، اما بروز و ظهور این مالکیت در قیامت بیشتر است; چرا که در آن روز، همه پیوندهاى مادى و مالکیت هاى اعتبارى بریده مى شود، و هیچ کس در آنجا چیزى از خود ندارد، حتى اگر شفاعتى صورت گیرد باز به فرمان خدا است: یَوْمَ لاتَمْلِکُ نَفْسٌ لِنَفْس شَیْئاً وَ الأَمْرُ یَوْمَئِذ لِلّه: روزى که هیچ کس مالک هیچ چیز براى کمک به دیگرى نیست، و همه کارها به دست خدا است .

سوالی دیگر
چرا آن روز، روز دین معرفى شده؟ به خاطر این است که آن روز روز جزا است و دین در لغت به معنى جزا مى باشد، و روشن ترین برنامه اى که در قیامت اجرا مى شود همین برنامه جزا و کیفر و پاداش است، در آن روز پرده از روى کارها کنار مى رود، و اعمال همه دقیقاً مورد محاسبه قرار مى گیرد و هر کس جزاى اعمال خویش را اعم از خوب و بد مى بیند.
تفسیر نمونه

نقش ياد معاد در هدايت و تربيت

قرآن كريم كتاب هدايت و تربيت انسان است: ﴿ذلك الكتاب لاريب فيه، هديً للمتقين﴾ و چون مهمترين عامل در هدايت انسان، اعتقاد به قيامت و ياد معاد است و فراموشي ﴿روز حساب﴾ اساسي ترين عامل تبهكاري و مبتلا شدن به عذاب است: «لهم عذاب شديد بما نسوا يوم الحساب»  در بسياري از آيات قرآن كريم، سخن از معاد و قيامت به ميان آمده است.

با فراموش كردن روز حساب، حتّي اعتقاد به ربوبيّت مطلق خداي سبحان و اين كه او سراسر عالم را مي پروراند نيز در تهذيب روح مؤثّر نيست؛ اما اگر انسان خود را در برابر ربّ العالمين مسئول دانست و معتقد بود كه روزي بايد پاسخ گوي همه ی كارهايش باشد، اين اعتقاد، در تهذيب و تزكيه ی جان او مؤثّر است.

در سوره ی مباركه حمد، در كنار رحمت الهي سخن از مالكيت «يوم الدّين» است تا انسانها را بين خوف و رجا بپروراند.
اگر خداي سبحان تنها به عنوان رحمان و رحيم معرفي شود و همواره سخن از رحمت حق باشد، زمينه ی تجرّي و غرور انسان فراهم مي شود، اما اگر خداي رحمان و رحيم با صفت ﴿مالك يوم الدين﴾ نيز شناخته شود، انسان در ميان بيم و اميد حركت مي كند؛ زيرا مي داند روز پاداش، هم بهشتي سراسر رحمت دارد و هم جهنّمي سوزان كه هيچ رحمتي در آن نيست: «دار ليس فيها رحمةً»
تفسیر تسنیم

بحث تخصصی
آيه ی كريمه ی ﴿مالك يوم الدين﴾ نيز با بيان اسمي ديگر از اسماي حسناي خداوند سبحان، برهاني ديگر بر ضرورت حمد و اختصاص به ذات اقدس الهي است. تقرير برهان بدين گونه است:

خداي سبحان مالك مطلق سراسر عوالم هستي است و مالكيت مطلق
او در آن روز ظهور مي كند و چون صاحب چنين سلطه و مالكيتي محمود و مشكور است، بنابراين خداي سبحان محمود و مشكور است.

تفسیر تسنیم