ﺇِﻥﱠﱠ ﺍﻟﻠﱠﱠﻪَ ﻟﺎ ﻳَﺴﺘَﺤْﻰِ ﺃَﻥ ﻳَﻀﺮِﺏ ﻣَﺜَﻠﺎً ﻣﱠﱠﺎ ﺑَﻌُﻮﺿﺔً ﻓَﻤَﺎ ﻓَﻮْﻗَﻬَﺎ ﻓَﺄَﻣﱠﱠﺎ ﺍﻟﱠﱠﺬِﻳﻦَ ﺀَﺍﻣَﻨُﻮﺍ ﻓَﻴَﻌْﻠَﻤُﻮﻥَ ﺃَﻧﱠﱠﻪُ ﺍﻟْﺤَﻖﱡﱡ ﻣِﻦ ﺭﱠﱠﺑﱢﱢﻬِﻢْ ﻭَ ﺃَﻣﱠﱠﺎ ﺍﻟﱠﱠﺬِﻳﻦَ ﻛﻔَﺮُﻭﺍ ﻓَﻴَﻘُﻮﻟُﻮﻥَ ﻣَﺎ ﺫَﺍ ﺃَﺭَﺍﺩَ ﺍﻟﻠﱠﱠﻪُ ﺑِﻬَﺬَﺍ ﻣَﺜَﻠﺎً ﻳُﻀِﻞﱡﱡ ﺑِﻪِ ﻛﺜِﻴﺮﺍً ﻭَ ﻳَﻬْﺪِﻯ ﺑِﻪِ ﻛَﺜِﻴﺮﺍً ﻭَ ﻣَﺎ ﻳُﻀِﻞﱡﱡ ﺑِﻪِ ﺇِﻟﺎ ﺍﻟْﻔَﺴِﻘِﻴﻦَ
ﺗﺮﺟﻤﻪ: ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﺜﺎﻝ (ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮﺩﺍﺕ ﻇﺎﻫﺮﺍ ﻛﻮﭼﻜﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ) ﭘﺸﻪ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﺰﻧﺪ ﺷﺮﻡ ﻧﻤﻰ ﻛﻨﺪ (ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ) ﺁﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﻣﻰ ﺩﺍﻧﻨﺪ ﺣﻘﻴﻘﺘﻰ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺷﺎﻥ، ﻭ ﺍﻣﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺭﺍﻩ ﻛﻔﺮ ﺭﺍ ﭘﻴﻤﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ (ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺭﺍ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻛﺮﺩﻩ) ﻭ ﻣﻰ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺜﻞ ﭼﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟! (ﺁﺭﻯ) ﺧﺪﺍ ﺟﻤﻊ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺁﻥ ﮔﻤﺮﺍﻩ ﻭ ﻋﺪﻩ ﻛﺜﻴﺮﻯ ﺭﺍ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﻭﻟﻰ ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺎﺳﻘﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺁﻥ ﮔﻤﺮﺍﻩ ﻣﻰ ﺳﺎﺯﺩ.
شاﻥ ﻧﺰﻭﻝ
ﺟﻤﻌﻰ ﺍﺯ ﻣﻔﺴﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺍﺑﻦ ﻋﺒﺎﺱ ﺩﺭ ﺷﺎﺀﻥ ﻧﺰﻭﻝ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺁﻳﻪ ﻓﻮﻕ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﻞ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ: ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺩﺭ ﺁﻳﺎﺕ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ، ﺩﻭ ﻣﺜﺎﻝ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩ (ﻣﺜﻠﻬﻢ ﻛﻤﺜﻞ ﺍﻟﺬﻯ ﺍﺳﺘﻮﻗﺪ ﻧﺎﺭﺍ… ﻭ ﺍﻭ ﻛﺼﻴﺐ ﻣﻦ ﺍﻟﺴﻤﺎﺀ… ) ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﺮﺗﺮ ﻭ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﺋﻰ ﺑﺰﻧﺪ، ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺩﺭ ﻭﺣﻰ ﺑﻮﺩﻥ ﻗﺮﺁﻥ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻛﺮﺩﻧﺪ، ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﺁﻳﻪ ﻓﻮﻕ ﻧﺎﺯﻝ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ. ﺑﻌﻀﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻳﺎﺕ ﻗﺮﺁﻥ، ﻣﺜﻠﻬﺎﺋﻰ ﺑﻪ ( (ﺫﺑﺎﺏ) ) (ﻣﮕﺲ) ﻭ ﻋﻨﻜﺒﻮﺕ ﻧﺎﺯﻝ ﮔﺮﺩﻳﺪ، ﺟﻤﻌﻰ ﺍﺯ ﻣﺸﺮﻛﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺭﺍ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺯﺑﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﮔﺸﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﺴﺨﺮﻩ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻭﺣﻰ ﺁﺳﻤﺎﻧﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺨﻦ ﺍﺯ ( (ﻋﻨﻜﺒﻮﺕ) ) ﻭ ( (ﻣﮕﺲ) ) ﻣﻰ ﮔﻮﻳﺪ؟ ﺁﻳﻪ ﻓﻮﻕ ﻧﺎﺯﻝ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻌﺒﻴﺮﺍﺗﻰ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺟﻮﺍﺏ ﺩﺍﺩ.
-تفسیر نمونه
ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺟﻮﻳﺎﻥ، ﺧﺮﺩﻯ ﻭ ﻛﻮﭼﻜﻰ ﭘﺸﻪ ﻳﺎ ﻣﮕﺲ ﺭﺍ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﺳﺘﻬﺰﺍﺀ ﻭ ﺍﻳﺮﺍﺩ ﺑﻪ ﺁﻳﺎﺕ ﻗﺮﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ، ﺍﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﻛﻤﻰ ﺍﻧﺼﺎﻑ ﻭ ﺩﺭﻙ ﻭ ﺷﻌﻮﺭ ﻣﻰ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺣﻴﻮﺍﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻰ ﺍﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻧﺪ ﻣﻰ ﻓﻬﻤﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺩﻧﻴﺎ ﺩﻗﺖ ﻭ ﻇﺮﺍﻓﺖ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﻋﻘﻞ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺣﻴﺮﺍﻥ ﻣﻰ ﻣﺎﻧﺪ.
ﺍﻣﺎﻡ ﺻﺎﺩﻕ (ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻠﺎﻡ) ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺍﻳﻦ ﺣﻴﻮﺍﻥ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻰ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ( (ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﺸﻪ ﻣﺜﺎﻝ ﺯﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺟﺴﻢ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﻮﭼﻚ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﻰ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻫﻤﺎﻥ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻫﺎﺋﻰ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺣﻴﻮﺍﻧﺎﺕ (ﺧﺸﻜﻰ) ﻳﻌﻨﻰ ﻓﻴﻞ ﺩﺍﺭﺍ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻋﻠﺎﻭﻩ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺩﻭ ﻋﻀﻮ ﺩﻳﮕﺮ (ﺷﺎﺧﻜﻬﺎ ﻭ ﺑﺎﻟﻬﺎ) ﺩﺭ ﭘﺸﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻴﻞ ﻓﺎﻗﺪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ) ) ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﻰ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﺜﺎﻝ ﻇﺮﺍﻓﺖ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺆ ﻣﻨﺎﻥ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﻨﺪ، ﺗﻔﻜﺮ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺿﻌﻴﻒ ﻛﻪ ﺧﺪﺍ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺷﺒﻴﻪ ﻓﻴﻞ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻋﻈﻤﺖ ﺁﻓﺮﻳﺪﮔﺎﺭ ﻣﻰ ﺳﺎﺯﺩ. ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﺧﺮﻃﻮﻣﺶ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﺮﻃﻮﻡ ﻓﻴﻞ، ﺗﻮ ﺧﺎﻟﻰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎ ﻧﻴﺮﻭﻯ ﻣﺨﺼﻮﺻﻰ ﺧﻮﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺟﺬﺏ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ، ﺍﻳﻦ ﻟﻮﻟﻪ ﻇﺮﻳﻔﺘﺮﻳﻦ ﺳﺮﻧﮕﻬﺎﻯ ﺩﻧﻴﺎ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺳﻮﺭﺍﺥ ﺩﺭﻭﻥ ﺁﻥ ﻓﻮﻕ ﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺑﺎﺭﻳﻚ ﺍﺳﺖ.
ﺧﺪﺍ ﻧﻴﺮﻭﻯ ﺟﺬﺏ ﻭ ﺩﻓﻊ ﻭ ﻫﻀﻢ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺳﺖ ﻭ ﭘﺎ ﻭ ﮔﻮﺵ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﺎﻟﻬﺎﺋﻰ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻣﺮﺣﻤﺖ ﻛﺮﺩﻩ ﺗﺎ ﺩﺭ ﻃﻠﺐ ﻏﺬﺍ ﭘﺮﻭﺍﺯ ﻛﻨﺪ، ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻟﻬﺎ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻟﺎ ﻭ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺁﻥ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺭﺅ ﻳﺖ ﻧﻴﺴﺖ، ﺍﻳﻦ ﺣﺸﺮﻩ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﻯ ﺣﺴﺎﺱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺮﺩ ﺗﻜﺎﻥ ﺧﻮﺭﺩﻥ ﭼﻴﺰﻯ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺧﻄﺮ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﻄﺮ ﺩﻭﺭ ﻣﻰ ﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﻋﺠﺐ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﻧﺎﺗﻮﺍﻧﻰ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺣﻴﻮﺍﻧﺎﺕ ﺭﺍ ﻋﺎﺟﺰ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ.
ﺍﻣﻴﺮ ﻣﺆ ﻣﻨﺎﻥ ﻋﻠﻰ (ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻠﺎﻡ) ﺩﺭ ﻧﻬﺞ ﺍﻟﺒﻠﺎﻏﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﻋﺠﻴﺒﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺩﺍﺭﺩ: ( (ﺍﮔﺮ ﻫﻤﻪ ﻣﻮﺟﻮﺩﺍﺕ ﺯﻧﺪﻩ ﺟﻬﺎﻥ… ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻫﻢ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﻫﺮﮔﺰ ﺗﻮﺍﻧﺎﺋﻰ ﺑﺮ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﭘﺸﻪ ﺍﻯ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ، ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻘﻮﻝ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺍﺳﺮﺍﺭ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺍﻳﻦ ﺣﻴﻮﺍﻥ ﻣﺘﺤﻴﺮ ﻣﻰ ﻣﺎﻧﺪ، ﻭ ﻧﻴﺮﻭﻯ ﻫﺎﺷﺎﻥ ﻧﺎﺗﻮﺍﻥ ﻭ ﺧﺴﺘﻪ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﻭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻣﻰ ﮔﻴﺮﺩ، ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﻠﺎﺵ، ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮﺭﺩﻩ، ﺍﻋﺘﺮﺍﻑ ﻣﻰ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﭘﺸﻪ ﺍﻯ ﺩﺭﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻋﺠﺰ ﺧﻮﺩ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺑﻪ ﻧﺎﺗﻮﺍﻧﻴﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺁﻥ)
-تفسیر نمونه
