سالروز ارتحال سید رضی الدین طاووس

ولادت

سيد رضى الدين، على بن موسى بن جعفر بن طاووس، از نوادگان امام حسن مجتبى و امام سجاد عليهماالسلام در روز 15 محرم سال 589 هجرى در شهر حله به دنيا آمد.

خاندان آل طاووس

جد هفتم ايشان، محمد بن اسحاق، كه به خاطر زيبايى و ملاحتش به طاووس مشهور شده بود از سادات بزرگوار مدينه محسوب مى شد.

پدر او، موسى بن جعفر نيز، از روات بزرگ حديث است كه روايات خود را در اوراقى نوشته بود و بعد از او فرزندش آنها را جمع آورى نموده و با نام «فرقة الناظر و بهجة الخاطر مما رواه والدي موسى بن جعفر» آن را منتشر نمود.

مادر او نيز دختر ورام بن ابى فراس، از بزرگان علماى اماميه بود.

مادر پدرش نيز نوه شيخ طوسى مى باشد و به همين خاطر سيد گاهى مى گويد:«جدي ورام بن أبي فراس»    و گاهى مى گويد:   «جدي الشيخ الطوسي»   .

 

تحصيلات

ابتداى تحصيلات سيد ابن طاووس در شهر حله بود كه از محضر پدر و جد خود، ورام بن ابى فراس علوم مقدماتى را آموخت.

سيد با دركى قوى و هوشى سرشار قدم در راه علم نهاد و در اندك زمانى از تمام هم شاگرديهاى خود سبقت گرفت. وى در كشف المحجة مى گويد:

«وقتى من وارد كلاس شدم آنچه را ديگران در طول چند سال آموخته بودند، در يك سال آموختم و از آنان پيشى گرفتم.»

شخصيت اجتماعى

سيد ابن طاووس در بين علما و مردم زمان خويش از احترام خاصى برخوردار بود. او علاوه بر اينكه فقيهى نام آور بود اديبى گرانقدر و شاعرى توانا شمرده مى شد، گرچه شهرت اصلى او در زهد و تقوى و عرفان اوست و اكثر تأليفات او در موضوع ادعيه و زيارات مى باشد.

سيد كتابخانه بزرگ و بى نظيرى داشت كه از جدش به ارث برده بود و او به گفته خودش تمام آن كتابها را مطالعه كرده يا درس گرفته بود.

سفرهاى علمى

ابن طاووس كه از محضر اساتيد حله استفاده كافى و لازم را برده بود براى استفاده از علماى ديگر شهرها عزم سفر نمود.

او ابتدا به كاظمين رفت. پس از مدتى ازدواج نمود و ساكن بغداد شد.مدت 15 سال در شهر بغداد به تربيت شاگردان و تدريس علوم مختلف پرداخت. ورود سيد به بغداد سال 625 هجرى بوده است.

سيد كه تحت فشار دولت عباسى براى پذيرش پستهاى حكومتى قرارگرفته بود از بغداد به حله، زادگاه خويش، مراجعت كرد.

رضى الدين مدت سه سال نيز در جوار امام هشتم عليه السلام به سر برد.

سپس به نجف و كربلا هجرت كرده و در هر كدام حدود 3 سال مقيم شد.

در اين زمان علاوه بر تربيت شاگردان و تدريس علوم مختلف، همّت اصلى خويش را بر سير و سلوك و كسب معنويات قرار داد.

در زمان اقامت در كربلا كتاب شريف «كشف المحجة» را به عنوان وصيتى براى فرزندانش كه در آن زمان كودك بودند نوشت.

آخرين سفر ابن طاووس در سال 652 هجرى به بغداد بود. وى در بغداد منصب نقابت را پذيرفت و تا پايان عمر خويش در همانجا سكنى گزيد. زمانيكه مغولها به بغداد حمله كرده و آن را اشغال نمودند، سيد نيز در بغداد بود.

نقابت سادات

سيد در سال 661 هجرى نقابت علويان را پذيرفت. نقيب بزرگترين شخصيت علمى و دينى سادات بود كه كليه امور مربوط به سادات را عهده دار مى شد. اين وظايف شامل قضاوت مشاجرات، رسيدگى به مساكين و مستمندان، سرپرستى ايتام و… مى شد.

البته ايشان تأكيد دارد كه تنها بخاطر حفظ جان دوستان و شيعيانى كه در معرض قتل و غارت مغول قرار داشتند اين منصب را پذيرفته است.

اساتيد

سيد در محضر بزرگان عصر خويش به كسب علم و ادب و معنويت پرداخت. از جمله اساتيد اويند:

1 - پدر بزرگوارش موسى بن جعفر

2 - جدش ورام بن ابى فراس

3 - ابن نما حلى

4 - فخار بن معد موسوى

شاگردان

از جمله پرورش يافتگان مكتب سيد ابن طاووس مى توان به:

1 - سديد الدين حلى، پدر علامه حلى

2 - علامه حلى

3 - حسن بن داود حلى صاحب رجال

4 - عبد الكريم بن احمد بن طاووس، برادر زاده او

5 - على بن عيسى إربلى و… اشاره نمود.

تأليفات

ابن طاووس حدود 50 تأليف دارد كه بسيارى از آنها در موضوعات ادعيه و زيارات است.

سيد كتابخانه اى غنى داشته كه حدود 1500 كتاب در آن وجود داشته و در تأليف كتابهاى خويش از آنها استفاده مى برده است. بسيارى از كتب مرجع سيد در طول زمان از بين رفته و تنها منبع اطلاع ما از آنها، نوشته هاى امثال سيد ابن طاووس است و اين نكته ارزش تأليفات سيد را دوچندان مى كند.

از جمله تأليفات سيد است:

1 - ده جلد كتاب «المهمات و التتمات» كه هر يك با عنوان مستقل چاپ شده است از جمله: فلاح السائل، زهرة الربيع، جمال الأسبوع، إقبال الأعمال و…

سيد اين كتب را به عنوان تتمه مصباح المتهجد شيخ طوسى نوشته است.

2 - كشف المحجة لثمرة المهجة، كتابى اخلاقى است و شامل وصيتهاى سيد به فرزندانش مى باشد و مراحل مختلف زندگى خويش را هم در آن ذكر كرده است.

3 - مصباح الزائر و جناح المسافر

4 - الملهوف على قتلى الطفوف

5 - مهج الدعوات و منهج العنايات و…

وفات

سيد على بن طاووس در سال 664 هجرى در سن 75 سالگى و در شهر بغداد وفات نمود. بدن شريفش را به نجف اشرف منتقل نموده و در حرم امير المؤمنين عليه السلام به خاك سپردند.