قطعاً توی شبکه های رنگارنگ موبایلی زیاد دیده اید که با این ماه مبارک و این روزه های ساده ای که می گیریم، زیاد شوخی می کنند؛ شکایت از روزهای طولانی، شکایت از گرما و سختی روزه داری البته در قالب شوخی!
روزه هایمان ساده است چون کمتر می توانیم رنگ و بوی روزه ی خواص یا روزه ی خاص الخواص را احساس کنیم. معمولاً روزه هایمان خلاصه می شود در نخوردن؛ البته برای خدا.
بهتر است بگوییم ساعت خوردن و آشامیدن را تغییر می دهیم حتی کم هم نمی کنیم چون شب ها تلافیِ روز را درمی آوریم! اما همین روزه های ساده کاری می کنند کارستان.
اول باید از یک چیز خیال خودمان را راحت کنم: برنامه ی روزه را کسی طراحی کرده که اتفاقاً طرفدار خوردن است. اصلاً هزاران مدل چیز خوردنی درست کرده است. گاهی دستور می دهد بخورید گاهی ناراحت می شود از نخوردن و لذت نبردن ما!
همان خدایی که خودش فرموده “كُلُوا وَ اشْرَبُوا" “بخورید و بنوشید"؛
همان خدایی که ناراحت می شود اگر بندگان مومنش از نعمت های او بهره نبرند؛
“قُلْ مَنْ حَرَّمَ زینَةَ اللَّهِ الَّتی أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ الطَّیِّباتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِیَ لِلَّذینَ آمَنُوا فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا خالِصَةً یَوْمَ الْقِیامَة" “بگو چه كسى زینت هاى الهى را كه براى بندگان خود آفریده و روزی هاى پاكیزه را حرام كرده است؟ بگو اینها در زندگى دنیا براى كسانى است كه ایمان آوردهاند (اگر چه دیگران نیز با آنها مشاركت دارند ولى) در قیامت خالص (براى مومنان) خواهد بود” (سوره اعراف، آیه 32)
همان خدای مهربانی که روزی پاک می دهد و می گوید بخورید و شکرگزار باشید؛
“یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناكُمْ وَ اشْكُرُوا لِلَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُون"؛ “اى افراد با ایمان از نعمت هاى پاكیزه كه به شما روزى دادهایم بخورید و شكر خدا را به جا آورید اگر او را مى پرستید” (سوره بقره، آیه 172)
همان خدایی که مباشرت با همسران را حتی در شب های ماه رمضان حلال کرده؛
“فَالْآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَ ابْتَغُوا ما كَتَبَ اللَّهُ لَكُم" “اكنون كه چنین است با آنها آمیزش كنید و آنچه را خداوند بر شما مقرر داشته طلب نمائید” (سوره بقره، آیه 187) یا می فرماید: “نِساوُكُمْ حَرْثٌ لَكُمْ فَأْتُوا حَرْثَكُمْ أَنَّى شِئْتُمْ وَ قَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّكُمْ مُلاقُوهُ وَ بَشِّرِ الْمُوْمِنِینَ “؛ ” زنان شما، محل بذرافشانى شما هستند، پس هر زمان كه بخواهید، مى توانید با آنها آمیزش كنید. و (سعى نمائید از این فرصت بهره گرفته، با پرورش فرزندان صالح) اثر نیكى براى خود، از پیش بفرستید! و از خدا بپرهیزید و بدانید او را ملاقات خواهید كرد و به مومنان، بشارت ده!” (سوره بقره، آیه 223)
همان خدایی که به هیچ وجه به ضرر و زیان بندگانش حتی به عسر و حرجشان راضی نمی شود؛
“ما یُریدُ اللَّهُ لِیَجْعَلَ عَلَیْكُمْ مِنْ حَرَجٍ “ “خداوند نمى خواهد مشكلى براى شما ایجاد كند” (سوره مائده، آیه 6)
طراحیِ این همایش بزرگِ یک ماهه، کار این خداست. در نهایت مهربانی، در نهایت مهمان نوازی و دست و دل بازی. از این خیالمان راحت.
روزه با ما چه می کند؟ بهتر بگویم: ما قرار است با روزه داریمان چه کار کنیم؟
فواید سلامتِ بدنی و معجزات حوزه ی پزشکی را که کنار بگذاریم، روزه داری آزمونِ اراده هاست. گویی اراده هایمان را به باشگاهِ رمضان می آوریم تا وزنه بزنند و ورزیده شوند.
توی این روزگار، مثل همه ی روزگاران دیگر، بدون اراده ی ورزیده نمی شود زندگی کرد. از روزگارِ آدم ابو البشر حکایت ها شنیده اید. یعنی همان برهه ای که ساکن بهشت برزخی بود. همه چیز خوب و خوش و رو به راه: ” إِنَّ لَكَ أَلاَّ تَجُوعَ فیها وَ لا تَعْرى وَ أَنَّكَ لا تَظْمَوُا فیها وَ لا تَضْحى" ” تو در اینجا گرسنه نخواهى شد و برهنه نمى شوى، و در آن تشنه نمى شوى و حرارت آفتاب آزارت نمى دهد.” (سوره طه، آیات 118-119)
چیزی که ورقِ روزگارِ خوش آدم (علیه السلام) را برگرداند، به قول قرآن، ضعف عزم و اراده بود: ” وَ لَقَدْ عَهِدْنا إِلى آدَمَ مِنْ قَبْلُ فَنَسِیَ وَ لَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْما" “ما از آدم از قبل پیمان گرفته بودیم، اما او فراموش كرد، عزم استوارى براى او نیافتیم” (سوره طه، آیه 115)
تازه حضرت آدم (علیه السلام) معصوم بود و ضعف اراده برایش فقط به قیمت یک ترک اولی (البته سنگین و پرهزینه) تمام شد؛ اما انسان های معمولی مثل ما، در لغزش گاه های سخت گناه، ارزش اراده های ورزیده را خوب درک می کنند.
در موقعیت وسوسه، راه نجات، مراقبت و خود کنترلی است که نامش “تقوا” است و برای کسب ملکه ی تقوا، باید عزم جزم و اراده ی محکم داشت و برای داشتن اراده ی محکم، برنامه ی جامع روزه داری یک تمرین فوق العاده است.
شاید پرهیز از چیزهای آلوده و کثیفی که بوی تعفنشان آزار می دهد، یک عکس العمل طبیعی و عادی باشد؛ اما سراغ روزی های حلال و پاک نرفتن، آن هم با یک برنامه ی خاصی که دلیل خیلی از ریزه کاری هایش را هم نمی دانیم، آدمی را تمرین می دهد و برای تقوا آماده می کند.
روزه تقوا را تضمین نمی کند اما برای تقوا به خوبی زمینه سازی می کند به همین دلیل قرآن می گوید با روزه “شاید” تقوا پیشه کنید. “یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَیْكُمُ الصِّیامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذینَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ “ “اى كسانى كه ایمان آوردهاید روزه بر شما نوشته شده است آن گونه كه بر امت هایى كه قبل از شما بودند نوشته شده بود، شاید پرهیزكار شوید” (سوره بقره، آیه 183)
وقتی اراده تقویت شد و تقوا در دسترس تر، گذشت آسان می شود. از مال گذشتن، از افاده های طبقاتی عبور کردن.
دیگر رفت و آمد با یتیمانی که هم سطح و هم طبقه نیستند، کسر شأن نیست؛ دیگر جواب دادن به مستحقی که درب خانه را زده، بی کلاسی نیست."فَأَمَّا الْیَتیمَ فَلا تَقْهَرْ وَ أَمَّا السَّائِلَ فَلا تَنْهَرْ “ “اما یتیم را مورد قهر و تحقیر قرار مده و سوال كننده را از خود مران” (سوره ضحی، آیات 9-10)
این ها برکات همین روزه های ساده ی ماست.
نویسنده: فاطمه حسینی مجرد
