قبل نوشت:

جایی مشغول به کار هستم که مجبورم قبل از روشن شدن هوا از منزل خارج شوم، باید حدود هفت و نیم صبح در محل کارم باشم

این ساعت حضور، سبب شده که چیزی نزدیک به پنج و نیم صبح از خواب بیدار شوم و قاعدتا تا قبل از یازده و نیم شب به رختخواب بروم.

اوایل که عادت به بیدار شدن این موقع نداشتم بسیار شاکی بود حتی می خواستم استعفا بدهم (البته این تنها دلیل نبود)

حالا بعد از یکی دو ماه عادت کرده ام و بیدار شدن برایم به سختی روزهای اول نیست

امروز در وبگردی هایم مطلبی دیدم درباره اهمیت زود بیدار شدن و زود خوابیدن با عنوان «خواب بین الطلوعین را فراموش کنید!»

یاد این ضرب المثل افتادم عدو شود سبب خیر اگر خدا بخواهد!

بسیار آموزنده

**این مطب را می توانید در ادامه ببینید

در مورد خوابیدن كه یک امر طبیعی است، در روایات آمده است كه “در ساعات اولیه شب بخوابید و بین الطلوعین بیدار باشید".

بین الطلوعین یعنی بین دو دمیدین(طلوع) روشنایی، یعنی بین طلوع فجر(نماز صبح) تا طلوع آفتاب و زمانی که هوا تقریبا گرگ و میش شده است. بین الطلوعین یعنی بین دو شرق، یک شرق یعنی طلوع صبح کاذب که خیط ابیض است و شرق دوم یعنی طلوع صبح صادق که طلوع آفتاب است. چنین حالتی در غروب هم وجود دارد.

ساعات‌ بین‌ الطلوعین‌؛ یعنی‌، از طلوع‌ فجر تا طلوع‌ آفتاب‌ از ساعات‌ بهشتی‌ است‌. حضرت‌ سجاد(علیه السلام) به‌ ابی‌حمزه‌ ثمالی‌ فرمود: خواب‌ مكن‌ قبل‌ از طلوع‌ آفتاب‌ كه‌ من‌ از برای‌ تو دوست‌ نمی‌دارم‌؛ زیرا حق‌ تعالی‌ روزی بندگان‌ را در این‌وقت‌ قسمت‌ می‌كند.»

از پیامبر اكرم‌(صلی الله علیه وآله) روایت‌ است‌ كه‌ فرمود: «زمین‌ از خواب‌ بودن‌ مردم پیش‌ از طلوع‌ آفتاب به‌ خداوند ناله‌ و فریاد می‌كند.»

از حضرت‌ صادق‌  علیه السلام وارد شده‌ است‌: «خواب‌ بامداد شوم‌ است‌ و روزی‌ را منع‌ می‌كند و رنگ‌ را زرد و چهره‌ را متغیر می‌سازد».

هم‌ چنین‌ وارد شده‌ است‌: «مرغ‌های‌ بریان‌ شده‌ و میوه‌ای‌ كه‌ برای‌ بنی‌ اسرائیل‌ از آسمان‌ می‌آمد هنگام‌ بین‌ الطلوعین‌ بود و هر كس‌ در خواب‌ بود محروم‌ می‌شد.»

حضرت‌ علی‌(علیه السلام) فرمودند: «هرگز سپیده‌ پدیدار نشد كه‌ علی‌ در خواب‌ باشد.»

به‌ همان‌ اندازه‌ كه‌ خواب‌ اول‌ شب‌، نزد اسلام‌ مطلوب است‌ خواب‌ بین‌ الطلوعین‌ كراهت‌ دارد.

موضوع سحرخیزی مساله ای است كه از دیرباز مورد توجه حكیمان بوده است و خواص بسیار عجیب برای انسان دارد.

ارسطو نیز گفته‌ است‌: «بهتر است ‌كه‌ آدمی‌ پیش‌ از شكفتن‌ صبح‌، از خواب‌ برخیزد، زیرا چنین‌ عادتی‌ به‌ سلامتی‌ و ثروت‌ و حكمت‌ می‌افزاید».

در روایات‌ از طریق‌ شیعه‌ و سنی‌ نقل‌ شده‌ كه‌ صبح‌ هر چه‌ زودتر به‌ تجارت‌ مشغول‌ شوید. امام‌ صادق‌ (علیه السلام) فرمود: “دوست‌ دارم‌ كسی‌ را كه‌ دنبال‌ طلب‌ رزق‌ برود". پیامبر(صلی الله علیه وآله) فرمود: “اللهم‌ بارك‌ لامتی‌ فی‌ بكورها؛( وسائل الشیعه، ج 12، ص 50، باب 29) خدایا به‌ كسانی‌ از امت‌ من‌ كه‌ صبح‌ زود به‌ تجارت‌ می‌پردازند، بركت‌ بده‌".

باز امام‌ صادق‌ (علیه السلام) فرمود: “سه‌ خصلت‌ را از كلاغ‌ بیاموزید: 1ـ زناشویی‌ او مخفیانه‌ است‌، 2ـ صبح‌ زود برای‌ طلب‌ رزق‌ حركت‌ می‌كند، 3ـ پرهیز و احتیاط‌ می‌كند".( همان)

در روایتی‌ از امام‌ صادق‌ (علیه السلام) نقل‌ شده‌: “هرگاه‌ به‌ چیزی‌ محتاج‌ شدی‌، صبح‌ زود حركت‌ كن‌، زیرا ارزاق‌ قبل‌ از طلوع‌ خورشید تقسیم‌ می‌شود".( بحارالانوار، ج 103، ص 41)

از طریق‌ اهل‌ سنت‌ از پیامبر (صلی الله علیه وآله) روایت‌ شده‌: “اذا صلیتم‌ الفجر فلا تناموا عن‌ طلب‌ الرزق‌؛ هنگامی‌ كه‌ نماز صبح‌ را خواندید، نخوابید و به‌ دنبال‌ كسب‌ راه‌ بیافتید".( كنزل العمال، ج 4، ص 21)

حال اگر همین مسئله یعنی نخوابیدن بین الطلوعین را یك پزشك به ما توصیه می كرد، با شوق و اطمینان بیشتری به آن عمل می كردیم، زیرا به كاربردی بودن آن معتقد بودیم، اما دستورات دینی را به عنوان مسائل صرفاً اخلاقی پنداشته و كمتر به آنها توجه می كنیم.

 
تأثیر بدخوابی بر رفتار روزمره ما

محققان معتقدند بدخوابی به تدریج و بیشتر بدون آنکه ما متوجه شویم زندگی را بر ما تلخ می کند. در چنین حالتی شخص احساس ناخوشایندی داشته و در وضعیت نامتعادل به سر می برد.

برخی از مهم ترین آداب خواب:

1- خوردن شام سبک در پندار بسیاری از مردم، شام نخوردن موجب سلامتی و پرهیز از چاقی می شود در حالی که عکس آن صادق است. در سخنان پیشوایان دین، خوردن شام مورد تأکید فراوان قرار گرفته است. از جمله امام صادق(علیه السلام) می فرماید: «اساس خرابی بدن نخوردن شام است.»( جامع الاحادیث، حدیث 43731، اول خراب البدن ترک العشاء) و در حدیث نبوی آمده است: «شام بخورید، هر چند یک خرمای خشک باشد زیرا نخوردن شام باعث پیری و سالخوردگی می‌شود.»( همان، حدیث 43738، تعشوا ولو بکفّ من حشف فان ترک العشاء مهرمة)

بنابراین جمله معروف «صبحانه ات را تنها بخور، ناهارت را با دوستت و شامت را بده دشمنت» عبارت درستی نیست و شما بهتر است شام تان را هم با دوست تان میل کنید.

2- اعتدال در خوردن: اگر زیاد غذا بخورید متابولیسم بدن سرعت می گیرد، سیستم هضم سخت تر می شود و در نتیجه موقع خواب، مرتب در رختخواب غلت می زنید.( نکته برای خواب راحت، پاول ویلسون، ترجمه سپیده خلیلی، ص21) پرخوری علاوه بر آنکه موجب بدخوابی می گردد، رویاهای پریشان را نیز بوجود می آورد. در حدیثی از حضرت علی(علیه السلام) نقل شده است که: «کسی که با شکم پر و سنگین بخوابد رویاهای غیر واقعی می بیند.»( رویا از نظر دین و روانشناسی، ص173؛ التباعد من اللّه الشبع) بنابراین زیاد خوردن و نخوردن هر دو دشمن سلامتی و خواب سالم هستند.

- مسواک زدن تمیزی دهان و دندان می تواند زمینه ساز خواب راحت تری گردد. شاید این حدیث نبوی که فرمودند: «مسواک زدن باعث حضور فرشتگان می شود.»( موسوعة احادیث طیبه، حدیث62؛ و تحضره الملائکه) بی ارتباط با خواب راحت نباشد. زیرا خواب های پریشان کار شیاطین اند اما حضور فرشتگان موجب اطمینان دل و بهره مندی از الطاف الهی می شود.

امام باقر(علیه السلام) با توجه به برکات مسواک می فرماید: «اگر مردم از فواید مسواک با خبر بودند، آن را شب ها با خود به بستر می بردند.»( همان، حدیث604)

4- تخلیه مثانه قبل از خواب حضرت علی(علیه السلام) در توصیه به فرزند بزرگوارش امام مجتبی(علیه السلام) چهار عمل را موجب بی نیاز شدن از طبیب و طبابت می داند که رفتن به دستشویی قبل از خواب از جمله آن چهار عمل است.»( همان، حدیث66)
وضو بنانا

وجود مواد زائد و سموم در بدن می تواند موجب پریشانی خواب ها شود ضمن آنکه ممکن است خواب را قطع نموده و ما را مجبور به تخلیه مثانه نماید که این خود عاملی برای بدخوابی محسوب می شود.

5- وضو گرفتن اگر شبی را با وضو بخوابید و اثر آن را در راحت خوابیدن تان تجربه کنید، شاید دیگر این کار را ترک نکنید. ثواب های زیادی که برای وضوی قبل از خواب بیان شده خود نشانه تأثیر معنوی وضو در روح و روان فرد است که می تواند خوابی خوش را برای او به دنبال داشته باشد در حدیث نبوی آمده است که: «هر کس شب را با وضو بخوابد گویا همه شب را به عبادت پرداخته است.»( بحارالانوار، ج76، ص181) نیز از امام صادق روایت است که: «هر کس شب را با وضو به بستر رود و بخوابد، در حالی می خوابد که بستر او مسجد و عبادتگاه اوست.»( همان، ص182) از مضمون احادیث مربوطه برمی آید که با وضو خوابیدن همچون عبادت کردن در مسجد موجب ارتقای روح مۆمن و بهره مندی بیشتر او از الطاف الهی می شود.

6- پناه بردن به قرآن و اذکار سفارش شده انس گرفتن با خدای بزرگ تنها راه نجات بندگان ضعیف از وسوسه، نگرانی، ترس و اضطراب و دیگر موانع راحت خوابیدن است پناه بردن به دامان قرآن و اذکار متبرکه بهترین راه ایجاد انس و الفت با خداوند است.

وجود اذکار فراوان و سور مختلف قرآنی، برای شما این امکان را فراهم می کند که بر اساس سلیقه و میل باطنی خودتان یکی را انتخاب نموده و از طریق آن پلی به سوی آسمان بسازید. از مشهورترین ذکرها برای آرامش یافتن در بستر سوره ناس و فلق و آیة الکرسی است. از امام باقر(علیه السلام) روایت شده که «هر کس هنگام خواب دچار بیم و هراس می‌شود وقتی وارد بستر خود شد، سوره ناس و فلق و آیة الکرسی را بخواند.»( همان، ص195)

7- رعایت زمان خواب شب به طور طبیعی بهترین موقعیت را برای خواب فراهم کرده است. هیچ خوابی جبران نخوابیدن در شب را نمی کند. طی آزمایش هایی که در یک آزمایشگاه مجهز در آلمان بر روی خواب روزانه پرستاران شبکار صورت گرفت، مشخص شد که خواب روز و خواب شب تفاوت های مهمی با هم دارند. خواب روز گرچه خواب عمیقی هم باشد، همیشه شخص را ناخودآگاه به کمبود استراحت مبتلا می سازد و تکرار ترک خواب شبانه، نوعی خستگی مزمن و مفرط را به وجود می آورد. حتی اگر تمام ویژگی های شب را در محیط خواب مان در روز ایجاد کنیم باز هم خوابمان کیفیت خواب شب را نخواهد داشت.( برای خواب بهتر، اقتباس از ص42)

اغلب افراد عادت دارند در روز هم یکی دو ساعتی را بخوابند. این امکان برای بانوان خانه دار بیشتر فراهم است. اگر بخواهیم بهترین زمان را برای خواب روز انتخاب کنیم، خواب قبل از ظهر یعنی حدود یکی دو ساعت قبل از اذان ظهر پسندیده و مطلوب است که از آن به قیلوله تعبیر می شود.

چنانچه طبق برنامه عرضه شده از سوی دین مقدس اسلام از سر شب تا اذان صبح بخوابیم و بعد از نماز صبح فعالیت های روزانه را شروع کرده و از خواب بین الطلوعین و ابتدای روز که کراهت زیادی دارد، بپرهیزیم، طبیعی است که نزدیک ظهر خواب آلوده شده و به استراحت نیاز داریم. جالب این است که این استراحت نیز از سوی دین سفارش و اثرات مطلوبی از آن بر روح و جسم آدمی گزارش شده است. «تقویت حافظه از جمله این اثرات است که در حدیث نبوی به آن اشاره شده است.»( دارالسلام، ج3، ص55. میرزا حسین نوری طبرسی)

از دیگر ویژگی های خواب قیلوله آن است که رۆیا در این زمان به واقعیت نزدیکتر است. از امام حسین(علیه السلام) روایت شده است که «در زمان خواب قیلوله رۆیایی دروغ نخواهد بود.»( همان.)

منبع: تبیان