منظور از رحمة للعالمین بودن پیامبر(ص)

پرسش : منظور از این که پیامبر(صلى اللهعلیه وآله) رحمت برای عالمیان است چیست؟

پاسخ اجمالی:

پاسخ تفصیلی: خداى متعال در آیه107 سوره«انبیاء» به رحمت عامه وجود پیامبر(صلى الله علیه وآله) اشاره کرده مى فرماید: (ما تو را جز براى رحمت جهانیان نفرستادیم)؛ «وَ ما اَرْسَلْناکَ اِلاّ رَحْمَهً لِلْعالَمِینَ».

عموم مردم دنیا، اعم از مومن و کافر همه، مرهون رحمت تو هستند؛ چرا که نشر آئینى را بر عهده گرفته اى که سبب نجات همگان است، حال، اگر گروهى از آن استفاده کردند و گروهى نکردند این مربوط به خودشان است و تاثیرى بر عمومى بودن رحمت نمى گذارد.

این درست به آن مى ماند که: بیمارستان مجهزى براى درمان همه دردها با پزشکان حاذق و انواع داروها تاسیس کنند، و درهاى آن را به روى همه مردم بدون تفاوت بگشایند، آیا این وسیله رحمت براى همه افراد آن اجتماع نیست؟ اما اگر بعضى از بیماران لجوج خودشان از قبول این فیض عام امتناع کنند، تاثیرى بر عمومى بودن آن نخواهد داشت.

و به تعبیر دیگر،

رحمت بودن وجود پیامبر(صلى اللهعلیه وآله) براى همه جهانیان، جنبه مقتضى و فاعلیت فاعل دارد، و مسلماً فعلیت نتیجه، بستگى به قابلیت قابل نیز دارد.

تعبیر به عالَمین «جهانیان» آن چنان مفهوم وسیعى دارد که تمام انسان ها را در تمام اعصار و قرون، شامل مى شود و لذا این آیهرا اشاره اى بر خاتمیتپیامبر اسلاممى دانند؛ چرا که وجودش براى همه انسان هاى آینده تا پایان جهان، رحمت و رهبر و پیشوا و مقتدا است، حتى این رحمت، از یک نظر شامل فرشتگان نیز مى شود.

حدیث جالبى در اینجا نقل شده که این عمومیت را تائید مى کند حدیثاین است، هنگامى که این آیهنازل شد، پیامبر(صلى اللهعلیه وآله) از «جبرئیل» پرسید: «هَلْ اَصْابَکَ مِنْ هذِهِ الرَّحْمَهِ شَىْءٌ»؛ (آیا چیزى از این رحمت عائد تو شد؟)

جبرئیل در پاسخ عرض کرد: «نَعَمْ، اِنِّى کُنْتُ اَخْشى عاقِبَهَ الاْ َمْرِ، فَآمَنْتُ بِکَ، لِما اَثْنَى اللّهُ عَلَىَّ بِقَوْلِهِ: ذِى قُوَّه عِنْدَ ذِى الْعَرْشِ مَکِیْنٌ»؛ (من از پایان کار خویش بیمناک بودم، اما به خاطر آیهاى که در قرآن بر تو نازل شد، از وضع خود مطمئن شدم آنجا که خداوند مرا با این جمله مدح کرده: «ذِى قُوَّه عِنْدَ ذِى الْعَرْشِ مَکِیْنٌ»؛ (جبرئیل نزد خداوند خالق عرش، بلند مقام و بلند مرتبه است)).

به هر حال، در دنیاى امروز که فساد، تباهى، ظلم و بیدادگرى از در و دیوار آن مى بارد، آتش جنگ ها در هر سو شعله ور است، و چنگال زورمندان بیدادگر حلقوم مستضعفان مظلوم را مى فشارد، در دنیائى که جهل، فساد اخلاق، خیانت و ظلم و استبداد و تبعیض هزار گونه نابسامانى آفریده، آرى، در چنین جهانى مفهوم «رَحْمَهً لِلْعالَمِین» بودن پیامبر، از هر زمانى آشکارتر است، چه رحمتى از این بالاتر که برنامه اى آورده که عمل به آن نقطه پایانى است بر همه این ناکامى ها، بدبختى ها و سیه روزى ها، آرى او و دستوراتش، برنامه و اخلاقش، همه رحمت است، رحمتى براى همگان و تداوم این رحمت، سرانجامش حکومت صالحان با ایمانبر تمام معموره زمین، خواهد بود.

 

منبع:گرد آوري از کتاب: تفسیر نمونه، آيت الله العظمي مکارم شيرازي، دار الکتب الإسلامیه، چاپ بیست و پنجم، ج 13، ص 572.