چرا حضرت علی علیه السلام با وجود داشتن عصمت ، استغفار می کرد؟

پیامبر اسلام، به اتفاق مسلمانان معصوم از گناه بود خصوصاً پس از بعثت كسی در عصمت او خدشه نكرده است ولی با این حال روزی هفتاد بار استغفار می كرد و فرمود: «و إنّه لیغان علی قلبی و إنّی أستغفر الله كلّ یوم سبعین مرّه»، «من دلم زنگار می گیرد و روزی هفتاد بار استغفار می كنم»

خدا به پیامبر در قرآن دستور استغفار می دهد(غافر/55و محمد/19) آیا معنی آن این است كه پیامبر معصوم نیست؟ بزرگان تفسیر و عقاید در مورد این نوع استغفارها بحث های جالب و شیرینی دارند، انبیا و اولیای خدا كه معصوم هم هستند، اوّل برای خودشان طلب مغفرت می‎كنند و “ربّ اغفِر لِی” می‏گویند. حالا ما چگونه این‏ها را با هم جمع كنیم؟ در اینجا وجوهی را برای پاسخ به این اشكال مطرح كرده‏اند كه من به بعضی‎ از آن وجوه اشاره می‎كنم. 

وجه اوّل؛ آموزش 

گفته‏اند كه این‏ها برای ما مُذنِبین، جنبه آموزشی داشته است. یعنی معصومین خواسته‏اند به گناه‎كاران بیاموزند كه وقتی خواستی دعا كنی، اوّل از خدا بخواه كه از سر تقصیراتت بگذرد‎، بعد بقیه دعاهایت را مطرح كن. این وجه با آن مطالبی كه در گذشته گفتیم هم تطبیق می‎كند؛ به خصوص با آن عبارتی كه در دعای كمیل از علی(علیه‎السلام) بود كه داشت: “اللَّهُمَّ اغفِر لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَحبِسُ الدُّعَاءَ “. یعنی خدایا، آن گناه‎هایی كه موجب حبس دعا می‎شود را ببخش! 

ما سابقاً “موانع اجابت دعا ” را بحث كردیم و گفتیم كه اوّلین مانع، گناه است. گناه موجب می‎شود كه دعا مستجاب نشود. دیدید كه در دعای كمیل هم همین را داشت: “اللَّهُمَّ اغفِر لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَحبِسُ الدُّعَاءَ “. حبس دعا یعنی این كه دعا از این دو لب‎ بالاتر نمی‎رود. اهل معرفت كه این را در یك قالب معرفتی می‎ریزند، می‎گویند كه این از حُجُب ظلمانی است. ما گفتیم “مانع “، آن‏ها می‎گویند “حجاب “. گناه موجب می‎شود كه دعا مستجاب نشود و مانع و حجاب است؛ حجابش هم حجاب ظلمانی است. این یك توجیه بود.