شداید و گرفتاری ها، ضمن آن که جنبه آزمایش و امتحان دارد و به وسیله آن ایمان و صبر مردم آزموده می شود، از نظر بررسی علل و منشأ، به خود انسان برمی گردد. آیات متعدد و روایات فراوان، سلوک انسان را علل اصلی گرفتاری ها و نزول بلا می داند.

فلسفه آزمایش الهی

قبل از بیان فلسفه و علت آزمایش، ذکر اهداف آزمایش ضروری به نظر می رسد.

اهداف آزمایش

نوع اول: گاهی امتحان و آزمایش برای شناختن است، به این معنی که شخص امتحان کننده وقتی می خواهد مجهولی را تبدیل به معلوم کند، آن را آزمایش می کند. مثلاً مواد غذایی را به آزمایشگاه می برند برای این که ببینند سالم است یا نه. این امتحانی است که هدف امتحان کننده از آن این است که می خواهد حقیقتی را کشف کند. در مورد خداوند نسبت به بندگان چنین امتحانی معنی ندارد.

نوع دوم: گاهی آزمایش برای اتمام حجت است؛ یعنی برای این است که به خود امتحان شونده امری را ثابت کند. یک معلم که در طول سال با دانش آموز کار می کند، خودش می داند که به کدام دانش آموز باید نمره قبولی بدهد و به کدام نمره رد بدهد. به کدام یک باید بیست بدهد، به کدامیک نمره نوزده و به کدام چهارده.

ولی مسلم است که اگر امتحان نکرده بخواهد این نمره ها را بدهد، غیر از آن کسی که بیست می گیرد همه اعتراض می کنند. او آن ها را امتحان می کند، تا بر همه روشن شود که نمره هایی که می خواهد بدهد همه درست است. امتحان به این معنی در مورد خدای متعال معنی دارد. ممکن است خدای متعال بنده ای را مورد امتحان قرار بدهد برای این که حجت بر آن بنده تمام شود.

نوع سوم: گاهی امتحان برای تمرین امتحان شونده است؛ یعنی خداوند متعال ـ که البته در مورد غیر خداوند متعال هم صدق می کند ـ انسان را مورد آزمایش قرار می دهد برای این که در طی آن آزمایش استعدادهای درونی او به فعلیت برسد. مثل آدمی که خودش یا دیگری را به آب می اندازد برای این که شنا یاد بگیرد. این نوع امتحان، نوعی عمل و رفتار برای کمال یافتن است. بر اثر تلاش کردن در آب است که انسان شناگر می شود.

ادامه »

حضرت علی علیه السلام می فرماید:"المۆمن لایمسی و لا یصبح الا ونفسه ظنون عنده"مۆمن خصلتش این است: صبحی را به شام نمی برد و شبی را به صبح نمی آورد مگر اینکه نفسش مورد بدگمانی اوست، همیشه با یک نوع بدگمانی به نفس خود نگاه می کند، مثل آدمی که همسایه خائنی داشته باشد که به او اعتماد ندارد و دائما در فکر این است که این همسایه خیانتی نکند.

نفس
خداوند متعال درباره اجتناب از نفس اماره که به اصطلاح امروزى همان « خود طبیعى » یا « خود حیوانى » است ، با اشکال متنوع ، دستوراتى صادر فرموده است. در اسلام برترین جهاد، جهاد با نفس است، که در حدیث معروف پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم جهاد اکبر خوانده شده یعنى برتر از جهاد با دشمن که جهاد اصغر نام دارد، اصولا تا جهاد اکبر به معنى واقعى در انسان پیاده نشود در جهاد با دشمن پیروز نخواهد شد.

 

نفس امّاره
نفس اماره عبارتست از حالت نازله نفس؛زیرا همواره انسان را امر به اعمال و رفتاری می کند که سقوط و انحطاط را در پی دارد.

ادامه »

بی‌شک دوران نوجوانی و جوانی، در شکل‌گیری شخصیت هر فرد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به همین دلیل، در روایات بر اهمیت و برتری این مقطع سنّی تأکید شده و روان‌شناسان نیز این دوره را تولد تازة انسان نامیده‌اند.

پیامبر اکرم(ص) فرمود: «جوانی‌تان را قبل از فرارسیدن پیری غنیمت و قدر بدانید.»41 و خطاب به والدین و مربیان می‌فرماید: «به شماها دربارة نوجوانان و جوانان به نیکی سفارش می‌کنم که آنها دلی رقیق‌تر و قلبی فضیلت‌پذیرتر دارند.

خداوند مرا به پیامبری برانگیخت تا مردم را به رحمت الاهی بشارت دهم و از عذابش بترسانم. جوانان، سخنان مرا پذیرفتند و با من پیمان محبت بستند، ولی پیران از قبول دعوتم سرباز زدند و به مخالفتم برخاستند.»42 و نیز فرمود: «فضیلت برتری جوان عابد بر پیر عابد، چون فضیلت پیامبران بر سایر مردم است.»43

امام صادق(ع) فرمود: «قلب جوان رقیق‌تر از قلب پیر است.»44 از سقراط حکیم پرسیدند: چرا بیشتر با جوانان مجالست می‌کنی؟ پاسخ داد: «شاخه‌های نازک و ‌تر را می‌توان راست کرد، ولی چوب‌های سخت، که طراوت آن رفته باشد، به استقامت نگراید.»45

ادامه »

مدتی است که اصطلاحی بین مردم رایج شده است که : “اعصاب نداریم” و این جمله گویی کلید توجیه هر بد اخلاقی و بدرفتاری شده است ، اما آیا این جمله ما را از عواقب اعمال ناشایستی که انجام می دهیم مبرّا می کند .

مثلا راننده ای که در خیابان در انظار عمومی زبان به فحاشی گشوده و رانندگان دیگر همه را با هم یک جا بهرمند می کند ،آیا با یک کلمه گفتن “اعصاب ندارم” حق همه را به جا آورده و رضایتشان را جلب کرده است؟

یا وقتی بر اثر خستگی و کلافگی بر سر پدر و مادرمان دوست و همکارمان فریاد می کشیم و در نهایت با هزارتا منت گذاشتن می گوییم “اعصاب نداریم” و انتظار دلجویی هم داریم، آیا همین جا ختم موضوع است؟ تمام شد و رفت؟

پس کی می خواهیم رفتار زشت “پرخاشگری” خودمان را درمان کنیم ،کی میخواهیم حق الناس های زاییده این رذیله را از گردنمان برداریم؟ 

ادامه »

بر اساس آیات قرآن، قوم یهود در انتظار ظهور اسلام بودند و حضرت محمد(ص) را به مانند فرزندانشان می شناختند اما با بعثت پیامبر اسلام(ص)آنان کفر ورزیدند، چرا که بر اساس آن خوی نژادپرستی انتظار داشتند که پیامبر آخر از قوم آنها باشد لذا بعد از نزول قرآن، گفتند: راه کفّار بهتر از راه مسلمین است.

به گزارش خبرگزاری مهر، آیت الله جوادی آملی در تفسیر آیات 87 تا 89 سوره بقره که به کفر قوم بنی اسرائیل نسبت به اسلام پرداخته است، تأکید می کند: در شمارش أوصاف بنی‌اسرائیل که در برابر هر نعمتی کفران می‌ورزیدند، فرمود: اینها منتظر نزول قرآن بودند؛ زیرا همواره بر مشرکین حجاز طلب فتح می‌کردند، می‌گفتند: شما اهل کتاب نیستید، ما اهل کتابیم، در آینده‌ای کسی می‌آید که وحی و رسالت را تصدیق دارد و ما هم به او ایمان می‌آوریم و در سایه ایمان به او علیه شما می‌شوریم و پیروز می‌شویم. این امید پیروزی بود که در دل یهودیها بود.

ادامه »