متّقین در قرآن : شیعیان امیرالمؤمنین علی علیه السلام

*«ذلِکَ الکِتابُ لا رَيبَ فيه هدي للمتقين»[1]

اين است کتابى که در [حقانيت‏] آن هيچ ترديدى نيست [و] مايه هدايت تقواپيشگان است.

ششمین پیشوای مسلمانان جهان حضرت امام جعفر صادق علیه السلام درباره سخن خدای متعال «ذلِکَ الکِتابُ لا رَيبَ فيه هدي للمتقين» فرمودند : مقصود از کتاب علي است که هيچ شکي در آن نيست که راهنماي پرهيزگاران است . و نيز منظور از متقين تنها شيعيان علي هستند. [2]

پرهیز گاران در قرآن : شیعیان امیرالمؤمنین علی علیه السلام

*« الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَمِمَّا رَزَقْناهُمْ يُنْفِقُونَ » [3]

آنان که به غيب ايمان مى‏آورند  ، و نماز را بر پا مى‏دارند  ، و از آنچه به ايشان روزى داده‏ايم انفاق مى‏کنند.

(پرهيزکاران) کسانى هستند که به غيب(رجعت و قيامت و قيام قائم آل محمّد علیهم السلام است)[4] ايمان مى‏آورند; و نماز را برپا مى‏دارند; و از تمام نعمتها و مواهبى که به آنان روزى داده‏ايم ، انفاق مى‏کنند.

رستگاران در قرآن : شیعیان امیرالمؤمنین علی علیه السلام

*أُولئِکَ عَلَى‏ هُدىً مِنْ رَبِّهِمْ وَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ » [5]

آنان بر طريق هدايت پروردگارشانند ، و آنان رستگارانند.

حافظ حاکم حسکانی از علما و بزرگان عامّه (اهل تسنن) که حنفی مسلک است در کتاب شواهد التنزیل به استناد فرمایش امیرالمؤمنین علی علیه السلام می نویسد که ایشان فرمودند: روزی سلمان با من به سخن نشست که یا ابا الحسن کمتر موردی پیش می آمد که من و تو با هم نزد رسول الله صلی الله علیه و آله حاضر شویم و حضرت نفرماید: ای سلمان این مرد ( علی علیه السلام) و حزبش(شیعیانش) رستگاران روز قیامت اند. [6]

ایمان آورندگان واقعی به خدا : شیعیان امیرالمؤمنین علی علیه السلام

*« يُخادِعُونَ اللّهَ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَمَا يَخْدَعُونَ إِلاَّ أَنْفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُونَ » [7]

« مى‏خواهند خدا و مؤمنان را فريب دهند; در حالى که جز خودشان را فريب نمى‏دهند; (اما) نمى‏فهمند.»

رئیس مذهب حقه شیعه ، صادق آل محمّد علیهم السلام در تفسير اين آيه فرمودند : منظور از کساني که ايمان آوردند  ، آنهايي هستند که آقا و مولايشان اميرالمومنين علی علیه السلام است .[8]

*« وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا کَمَا آمَنَ النَّاسُ » [9]

چون به آنان گفته شود که شما نيز همانند ديگر مردمان ايمان بياوريد …

حافط حاکم حسکانی سنی مذهب در شواهد التنزیل استناد به سخنِ ابن عباس کرده و در این آیه می گوید: منظور از آمن الناس ، علی بن ابی طالب  ، جعفر طیار  ، حمزه  ، سلمان  ، ابوذر  ، مقداد و حذیفة بن الیمان می باشد.

افراد با ایمان : امیرالمؤمنین علی علیه السلام و یاران و شیعیان آنحضرت هستند.

*« وَإِذَا لَقُوا الَّذِينَ آمَنُوْا قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا إِلَى‏ شَيَاطِينِهِمْ قَالُوا إِنَّا مَعَکُمْ إِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِئُونَ » [10]

« و هنگامى که افراد با ايمان را ملاقات مى‏کنند  ، و مى‏گويند: «ما ايمان آورده‏ايم!» (ولى) هنگامى که با شيطانهاى خود خلوت مى‏کنند  ، مى‏گويند: «ما با شمائيم! ما فقط (آنها را) مسخره مى‏کنيم!»

حاکم حسکاني از محمد بن حنفيه نقل نموده که گويد : چون علي و سلمان و عمار و صهيب و مقداد و ابوذر داخل مدينه شدند و عبدالله ابي منافق و ياران او آن حضرت را مشاهده کردند ، عبدالله ابي نزديک اميرالمومنين آمد و گفت مرحبا آقا و سيد بني هاشم کسي که پدر حسن و حسين و برادر و داماد و جانشين پيامبر است و جان و مال خود را براي او مي دهد . پس اميرالمومنين در پاسخ او فرمود : واي بر تو اي عبدالله ابي تو منافقي و من بر نفاق تو شهادت مي دهم .

عبدالله ابي  گفت : چگونه چنين نسبتي  به من مي دهي در حالي که به خدا سوگند من هم مثل شما و اصحاب شما اهل ايمان هستم . اميرالمومنين فرمود: مادرت به عزاي تو بنشيند ، تو جز منافق نيستي و چون علي خدمت رسول خدا آمد و قصه خود را با عبدالله ابي منافق بيان نمود آيات فوق از طرف خدای متعال نازل شد . يعني چون عبدالله ابي علي را ( که مومن بود) ملاقات نمود گفت: ما ايمان به خدا و رسول و قرآن آورده ايم و چون با شيطان هايي مانند خود از منافقان خلوت نمود به آنها گفت ما در کفر و شرک با شما هستيم و تنها مي خواهيم علي و ياران او را مسخره کنيم و  خدای متعال  آنها را سرزنش مي کند و مي گويد خدا آنها را استهزا‌ء مي کند يعني  خدای متعال  در قيامت آنها را به جهت مسخره کردن علي و ياران او عقوبت خواهد کرد. [11]

بشارت خدا به  اميرالمومنين و اوصياي بعد از ايشان و شيعيان آنحضرت

*« وَبَشِّرِ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِيْ مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ » [12]

« به کسانى که ايمان آورده ، و کارهاى شايسته انجام داده‏اند  ، بشارت ده که باغ هايى از بهشت براى آنهاست که نهرها از زير درختانش جاري است »

در تفسير فرات کوفي آمده است که منظور از کساني که ايمان آورده اند اميرالمومنين و اوصياي بعد از ايشان و شيعيان ايشان هستند .[13]

عهدالله : پذیرفتن ربوبیت خدا و نبوت رسول خدا و ولایت امیرالمؤمنین علی علیهماالسلام

*« الَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللّهِ مِنْ بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ أُوْلئِکَ هُمُ الْخَاسِرُونَ »‌ [14]

« فاسقان کسانى هستند که پيمان خدا را  ، پس از محکم ساختن آن  ، ميشکنند; و پيوندهايى را که خدا دستور داده برقرار سازند  ، قطع نموده  ، و در روى زمين فساد ميکنند; اينها زيانکارانند.»

فاسقان : آنهایی هستند که منکر ولایت و امامت امیرالمؤمنین علی علیه السلام هستند.

در کتاب نفیس بحار الانوار از  پنجمین پیشوای مسلمانان جهان ، حضرت امام باقر علیه السلام آمده است که مقصود از عهد الله عهدي است که براي خدای متعال به ربوبيت ، براي رسول او به نبوت و براي علي علیه السلام به امامت و براي شيعيان آنها به دوستي و کرامت گرفته شده و منظور از يفسدون في الارض کساني اند که انکار امامت علي و اولاد او را کرده اند .[15]

اسماء الهی : اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام

*« وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْماءَ کُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلاَئِکَةِ فَقالَ أَنْبِئُونِي بِأَسْمَاءِ هؤُلاَءِ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِينَ » [16]

« سپس علم اسماء ( علم اسرار آفرينش و نامگذارى موجودات) را همگى به آدم آموخت. بعد آنها را به فرشتگان عرضه داشت و فرمود: «اگر راست مى‏گوييد  ، اسامى اينها را به من خبر دهيد»

امام صادق علیه السلام در تفسير اين آيه فرمود:  به خدا سوگند ما اسماء الحسني و نامهاي نيک خدای متعال هستيم و  خدای متعال  هيچ عملي را از بندگان خود نمي پذيرد مگر با معرفت و ولايت ما . [17]

توسل حضرت آدم ابوالبشر به نام امیرالمؤمنین و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام

*« فَتَلَقَّى‏ آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ » [18]

« سپس آدم از پروردگارش کلماتى دريافت داشت; (و با آنها توبه کرد.) و  خدای متعال  توبه او را پذيرفت; چرا که  خدای متعال  توبه‏پذير و مهربان است. »

از ابن عباس نقل است که گفت از رسول خدا صلی الله علیه و آله روايت شد که آدم با چه کلماتي خدا را خواند و توبه کرد ؟ رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: آدم ، خدا را به حق محمّد و علي و فاطمه و حسن و حسين خواند و از او در خواست توبه کرد و توبه اش پذيرفته شد .[19]

هادی در قرآن : امیرالمؤمنین علی علیه السلام

*« قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْهَا جَمِيعاً فَإِمَّا يَأْتِيَنَّکُمْ مِنِّي هُدىً فَمَنْ تَبِعَ هُدَايَ فَلاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ » [20]

گفتيم: «همگى از آن  ، فرود آييد! هرگاه هدايتى از طرف من براى شما آمد  ، کسانى که از آن پيروى کنند  ، نه ترسى بر آنهاست  ، و نه غمگين شوند.»

حضرت امام محمّد باقر علیه السلام در تفسير اين آيه فرمودند : منظور از  هدي در اين آيه علي بن ابي طالب عليه السلام است .  [21]

کافران و دروغگویان در قرآن : منکرین نبوت رسول خدا و ولایت امیرالمؤمنین علی علیهما السلام

*« وَالَّذِينَ کَفَرُوا وَکَذَّبُوا بِآيَاتِنَا أُولئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ » [22]

« و کسانى که کافر شدند  ، و آيات ما را دروغ پنداشتند اهل دوزخند، و هميشه در آن خواهند بود. »

درتفسير برهان ذيل اين آيه شریفه آمده است که مقصود از آيات در اين آيه دلايل صدق پيامبر نسبت به گفته هايي است که در مورد پيشينيان فرموده اند و نسبت به فضائلي است که درباره حضرت صدیق اکبر و فاروق اعظم امير المؤمنين علی علیه السلام و امامان از فرزندان ايشان بيان کرده اند . [23]

شرط بهشت : ولایت امیرالمؤمنین علی علیه السلام

علي بن ابراهيم از پدرش از ابن ابي عمير از سماعه از امام صادق علیه السلام نقل کرده که آن حضرت درباره فرمایش خدای متعال  :

« وَأَوْفُوا بِعَهْدِى أُوفِ بِعَهْدِکُمْ وَإِيَّايَ فَارْهَبُونِ » [24]فرمود : به ولايت اميرالمومنين علیه السلام وفا کنيد تا به پيمان شما وفا کنم يعني براي شما به بهشت وفا کنم . ( تفسير برهان 1/200 )

خبر دادن از ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام در قرآن

*« وَآمِنُوْا بِمَا أَنْزَلْتُ مُصَدِّقاً لِمَا مَعَکُمْ » [25]

« و به آنچه نازل کرده‏ام ايمان بياوريد! که نشانه‏هاى آن  ، با آنچه در کتابهاى شماست  ، مطابقت دارد »

در تفسير برهان آمده است که منظور از « به آنچه نازل کردم » آن چيزي است که نازل شده در مورد ذکر نبوت پيامبر و خبر دادن به امامت حضرت علي و عترت ايشان است .

اوّلین رکوع کنندگان: رسول خدا و امیرالمؤمنین علی علیهما السلام

*« وَأَقِيمُوا الْصَّلاَةَ وَآتُوا الْزَّکَاةَ وَارْکَعُوا مَعَ الْرَّاکِعِينَ » [26]

و نماز را بپا داريد، و زکات را بپردازيد، و همراه رکوع کنندگان رکوع کنيد

موفق بن احمد و ابو نعيم اصفهانى باسناد خود از ابن عباس نقل کرده‏اند که اين آيه در خصوص پيغمبر صلى الله عليه و آله و على عليه السلام نازل شده و آنها اوّل کسى بودند که نماز گزاردند و رکوع کردند .[27]

پی نوشت:

[1] . ‌بقره 3

[2] . تفسير عياشي و تفسير علي بن ابراهيم قمي جلد صفحه 130 و شواهد التنزيل جلد 1 صفحه67

[3] . بقره 4

[4] . تفسير برهان 1/124

[5] . بقره 6

[6] . شواهد التنزيل 1/68 ، ما نزل من القرآن في علي ، تاريخ دمشق 2/346

[7] . بقره 10

[8] .   تفسير منسوب به امام عسکري ص 113 ، بحار الانوار 6/51

[9] . بقره 14

[10] بقره14

[11] . احقاق الحق 3/535

[12] . بقره 26

[13] . تفسير فرات کوفي ص 53 ، شواهد التنزيل 1/74

[14] . بقره 28

[15] . بحار 24/389

[16] . بقره 32

[17] . بحار الانوار 25/5

[18] . بقره 38

[19] . غايه المرام 1/394 ، فردوس الاخبار 3/151 و در المنثور 1/147

[20] . بقره 38

[21] . تفسير فرات ص 58 ، بحار الانوار 36/129

[22] . بقره 40

[23] . تفسير برهان 1/90

[24] . بقره 41

[25] . بقره 42

[26] . بقره 43

[27] .  غاية المرام باب 176 و همچنين در کتب شواهد التنزيل 1/85 ،  مناقب ابن شهر آشوب 2/13 و خصايص الوحي المبين ص 239 هم اين نقل آمده است.

* برگرفته از کتاب اتمام حجّت ـ اثر علمی حجت الاسلام والمسلمین امیری سوادکوهی