«تشيع در ايران ، از ورود مسلمانان به ايران تا تشكيل حكومت صفويه» پایان نامه سطح دو (کارشناسی) خانم معصومه جعفر پور خامنه از طلاب مدرسه علمیه حضرت فاطمه (س) تهران است که با راهنمایی استاد گرامی سرکار خانم موسوي  در تابستان 1388 تهیه، تنظیم و دفاع شده است.

چكيده

شيعه در لغت، به معناي قومي كه برامري اجتماع واز فردي پيروي كنند مي¬باشد كه دراثر اين پيروي فرد به واسطه¬ي آنان نيرومند مي گردد ودر اصطلاح، به پيروان حضرت علي - عليه السلام - گفته مي شود كه معتقد به امامت بلافاصل او از طريق نص پيامبر اكرم - صلي الله عليه وآله - مي باشند. تسميه اين نام بر شيعيان توسط خود پيامبر - صلي الله عليه وآله-  صورت گرفته است اما اختلاف برسر جانشيني پيامبر موجب جدا شدن شيعه از اهل تسنن شد. شيعيان نيز به فرقه هايي منشعب شدند كه تنها شيعه اثني عشري فرقه برحق است.
ازجمله علل گرايش ايرانيان به تشيع، نارضايتي مردم از حكومت ساسانيان بود. ايرانيان كه از تبعيض طبقاتي حاكم برجامعه¬ي آن زمان به تنگ آمده بودند گم شده¬ي خود را در اسلام پيدا كردند وحب علي - عليه السلام- را در دل افكندند وشيفته اهل بيت (عليهم السلام) گشتند. عملكرد تحقير آميز عمال بني اميه و بني عباس، ايرانيان را آگاهانه تر متوجه خاندان پيامبر - صلي الله عليه وآله - نمود. مهاجرت قبايل عرب به ايران وسفر امام رضا (عليه السلام ) به خراسان نيز ازجمله علل پيشرفت تشيع در ايران مي باشد.
دوره امويان وعباسيان، بر شيعيان بسيار سخت گذشت وبه علت اختناق شديد حاكم بر دنياي اسلام، شيعيان به دستور ائمه (عليهم السلام) درحال تقيه به سر مي بردند. حكومت بر قسمتهاي شرقي ايران از طرف خليفه عباسي به طاهريان سپرده شدكه در رفتار با شيعيان تابع خليفه عباسي بودند. درحكومت صفاريان وسامانيان نيز تاحدي آرامش نسبي براي شيعيان فراهم شد اما وضع شيعيان بستگي به تعصبات مذهبي خلفا داشت. در دولت شيعي مذهب آل بويه، شيعيان موفق به تظاهر علني به عقايدشان گشتند وفرهنگ تشيع سير صعودي نمود.
دوران بعد از آل بويه، دوره نفوذ تركان غزنوي وسلجوقي بر دستگاه حكومت ايران بود كه از حاميان سرسخت تسنن بودند لذا شيعيان وادار به تقيه مجدد شدند. دوره خوارزمشاهيان، دوره استمداد از عقايد شيعي بود كه با حمله مغولان به دنياي اسلام مواجه شد.
تساهل و تسامح مذهبي در دوره ايلخانان وتيموريان، موجب رشد مجدد شيعيان در عرصه سياسي گشت. دوره تركمانان، زمينه ظهور مذهب تشيع را به منزله مذهب رسمي ايران فراهم ساخت و در دوره صفويه، مذهب تشيع به عنوان مذهب رسمي كشور اعلام گشت.