ادامه »

هدایت ابتدایی بر اساس عقل و فطرت و وحی تحقق می‌یابد و شامل حال همه انسان‌ها، اعم از مومن و کافر می‌شود اما هدایت و ضلالت بر اساس پاداش و کیفر جور دیگری است.

آیاتی در قرآن وجود دارد که دلالت می کند هدایت و گمراهی انسان ها به دست خداوند است: “فَیُضِلُّ اللّهُ مَن یَشَاء وَ یَهْدِی مَن یَشَاء ” یعنی خدا هر که را بخواهد هدایت می کند و هر که را بخواهد گمراه می کند که نمونه این دست آیات را می توان در سوره هایی مانند منافقون، قصص و … مشاهده کرد؛ با این توصیف وقتی هدایت و ضلالت افراد به دست خداوند صورت می گیرد و هر که را او بخواهد در مسیر درست یا منحرف قرار می دهد، آیا انسان در هدایت و گمراهی خود نقشی دارد؟ در واقع با این رویکرد، انسان هیچ اختیاری از خود برای سعادتمند شدن یا شقاوت ندارد و همه این ها با اراده و به خواست خدا صورت می گیرد، آیا این ادعا درست است؟

طبق آیات و روایات دو گونه هدایت و ضلالت داریم: ابتدایی و از باب پاداش و کیفر.

خداوند در آیه 26 سوره بقره می فرماید:” إِنَّ اللَّهَ لَا یَسْتَحْیِی أَن یَضْرِبَ مَثَلًا مَّا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا فَأَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا فیعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّهِمْ وَأَمَّا الَّذِینَ کَفَرُوا فَیَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَـٰذَا مَثَلًا یُضِلُّ بِهِ کَثِیرًا وَ یَهْدِی بِهِ کَثِیرًا وَ مَا یُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِینَ؛ خداوند از این که (به موجودات ظاهراً کوچکی مانند) پشه، و حتی کمتر از آن، مثال بزند شرم نمی‌کند. (در این میان) آنان که ایمان آورده‌اند، می‌دانند که آن، حقیقتی است از طرف پروردگارشان؛ و اما آنها که راه کفر را پیموده‌اند، (این موضوع را بهانه کرده) می‌گویند: «منظور خداوند از این مثل چه بوده است؟!» (آری،) خدا جمع زیادی را با آن گمراه، و گروه بسیاری را هدایت می‌کند؛ ولی تنها فاسقان را با آن گمراه می‌سازد!"

ادامه »

یكی از امور مهم زندگی انسان «چگونه اندیشیدن» است. چرا كه نحوه تفكر هر فرد به طور مستقیم بر احساسات و عملكردهای او تأثیر می‌گذارد و به این ترتیب، شخصیت انسان را تحت الشعاع خود قرار می‌دهد.
حمد

اندیشه‌ی صحیح، تفكری است كه می تواند ابعاد بالقوه وجود انسان را به فعلیت برساند و او را به سوی رشد و فلاح رهنمون کند.

به میزانی كه اندیشه مثبت داشته باشیم، حیات طیبه روزیمان می‌شود و از سلامت روح و روان برخوردار شده، در نتیجه از جنبه‌های مختلف زندگیمان لذت می‌بریم.

از سوی دیگر به میزانی كه تفكرمان منفی باشد، فقر، نفرت، گریز از خلق و دیگر اموری كه در این راستا هستند، دامنگیرمان می‌شود.

بنا به نقش مهمی كه «اندیشه صحیح» در زندگی ما ایفا می‌كند، در محضر قرآن قرار می‌گیریم تا بیاموزیم كه چگونه خداوند «رَبِّ الْعالَمینَ» است، یعنی مربی و رشد دهنده تمام موجودات عالم هستی است پس مربی من هم هست .«الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ»

طبق این آیه، باور دارم كه من هم قابل رشد و تربیت هستم و خدای سبحان دائماً مرا مشمول ربوبیت خود قرار می‌دهد.

اگر در مرحله‌ای از زندگی تصورم این باشد كه: دیگر از من گذشته است و دیگر قابل اصلاح و تربیت نیستم ، دچار اندیشه‌ای نادرست شده‌ام.

تفكر صحیح این است كه در هر مقطعی از زندگی، خود را تحت تربیت «رَبِّ الْعالَمینَ» قرار دهیم و باور داشته باشیم كه در هر مرتبه و مرحله‌ای كه هستم، قابلیت ارتقاء به مرحله‌ای بالاتر و والاتر را دارم.

ادامه »

ترتیب و پیوستگی در قرائت آیات و سوره ها، از آداب دیگر تلاوت قرآن است.

از فضیلت های تلاوت آن است که قرآن به طور منظم دوره شود. خوب است قاری تلاوت را از سوره حمد آغاز نموده، به طور پیوسته هر شبانه روز ادامه داده تا به سوره ناس ختم کند.

***

تحزین نفس، تضرّع و گریه از آداب تلاوت است. همان گونه که فرد هنگام بیماری با حزن و اندوه به طبیب مراجعه می کند، قاری نیز شأن طبابت قرآن را شناخته و برای مداوای امراض روحی و قلبی با حزن و گریه در محضر قرآن حاضر می شود.

***
قرآن به پیروان صادق خود می آموزد: فَاِذا قَرَأتَ القُرآنَ فَاستَعِذ بِاللهِ مِنَ الشَّیطَانِ الرَّجیم. چون تلاوت قرآن کنی، اول از شر وسوسه ی شیطان، به خدا پناه ببر. (نحل/۹۸)

بدیهی است که برای ایمن بودن از شر شیطان، لازم است که در همه جا و در شروع عبادت و هر کار، به خدا پناهنده شویم، تا هم در انجام آن کار توفیق یابیم و هم عملمان آلوده به شرک و عُجب و ریا نگردد.

آداب تلاوت قرآن/ص ۱۱۱و۱۱۲

***
از روی مصحف خواندن، آداب دیگر قرآن است. نگاه به حروف و کلمات قرآن خود عبادت محسوب شده و تأثیر زیادی نیز در روشنی و نورانیت چشم دارد. لذا سفارش شده با وجود حفظ قرآن، هنگام تلاوت از روی قرآن نگاه کنند.

رجوع به اصول کافی/ج۴/باب فضیلت قرآن

***

خواندن ادعیه شروع و ختم تلاوت، از آداب پسندیده ای است که روش معصومان (ع) می باشد. در این زمینه، ادعیه فراوانی از ائمه (ع) وارد شده است که در غالب مصاحف به چشم می خورد.
***
استقبال قبله یا رو به قبله نشستن از آداب تلاوت قرآن است. برای انطباق جهت ظاهری عمل با جهت قلبی اش، خانه کعبه به عنوان سمبل توجّهات مسلمین به سوی خدا قرار داده شده است.

تداوم و استمرار قرائت از آداب تلاوت است. علیرغم وجود مشکلات و شرایط گوناگون زندگی، خوب است مؤمنان آیات قرآن را به صورت مستمر و تدریجی و البته به هر اندازه که میسّر باشد تلاوت نمایند. حداقل آیات سفارش شده برای قرائت در شبانه روز 10 آیه است.

اصول کافی/ج4/کتاب فضل قرآن

***
تأنّی و تأمل

به معنی شمرده شمرده خواندن و بدون عجله خواندن است.

برای اُنس با قرآن و درک معارف و مضامین باند آیات، لازم است قاری حضور مؤثری در محضر قرآن داشته باشد و حروف و تلاوت آن را با تأنی و تأمل قرائت کند.

***

استماع و انصات حین قرائت:

وَ اِذَا قُرِئَ القُرءَانُ فَاستَمِعُوا لَهُ وَ اَنصِتُوا لَعَلَّکُم تُرحَمُونَ(اعراف/204)

و چون قرآن خوانده شود به آن گوش فرا دهید و خاموش باشید، تا مشمول رحمت شوید.

استماع به معنی «گوش فرا دادن توأم با میل قلبی» و انصات به معنی «سکوت به جهت استماع» از آداب تلاوت قرآن است که در آیه 204 سوره اعراف نیز سفارش شده است.
***
صوت زیبا:

از آداب تلاوت این است که قرآن را با صوتی نیکو و زیبا تلاوت کنیم.

پیامبر اسلام صلّی الله علیه و آله در این زمینه می فرماید: «قرآن را با صوت نیکو زینت دهید، زیرا که صوت نیکو بر زیبائی قرآن می افزاید».

عیون اخبار الرّضا علیه السلام/ج2

ادامه دارد…