به طور کلی لازم است که نگاه ما به کودکان به این صورت باشد که انها موجوداتی هستند که با مهارتهای اجتماعی اصلاح شده، متولد نشده اند و در فرایند رشد و تربیت شان، این مهارتها را از والدین و مربیان یاد می گیرند. آنچه بیش از هر چیزی مهم است اینکه بزرگترها به چه صورتی بتوانند رفتارهای درست را به بچه ها بیاموزند.
یکی از مهارت های رفتاری بسیار مهم که آموزش و درونی کردن آن در دوران کودکی از اهمیت خاصی برخوردار است این است که کودکان یاد بگیرند که بعد از اینکه مرتکب خطایی شدند، عذرخواهی کنند. این رفتاری است که هیچ کودکی از بدو تولد آن را نمی داند. پس باید به درستی به کودک آموزش داده شود.
آنچه مشخص است اینکه اغلب بچه ها وقتی دچار خطا و اشتباهی می شوند، متوجه می شوند که عمل نادرستی انجام داده اند و احساس پشیمانی به نوعی در آنها ایجاد می شود. اما برای آنها دشوار است که اعلام کنند از انجام کارشان متاسف و ناراحت هستند و یا از اینکه عذرخواهی کنند، خجالت می کشند و این کار برایشان دشوار است.
لازم است که والدین و مربیان در این رابطه آموزش های موثری را در رابطه با کودکان داشته باشند. این اقدامی مفید است که بتوان به بچه ها یاد داد که از عبارت عذرخواستن استفاده کنند. مثلا اگر کودک شما در هنگام بازی به طور تصادفی اسباب بازی را به سر دوستش زد، به آرامی به او بگوئید:” می دانم که حواست نبود اما خیلی خوب است که الان بگویی ببخشید که اسباب بازی به تو خورد.”
کودکان باید بیاموزند که کلمات هم مانند رفتارها، معنی دارند. اما این آموزش باید به صورت تدریجی و همراه با آرامش و محبت صورت گیرد. وقتی والدین در برابر کودکشان از یکدیگر به خاطر خطاهایشان، عذر خواهی کنند و این رفتار را دائما تکرار کنند، کودک هم یاد می گیرد که اینگونه رفتار کند. حتی می توان برای انجام این عمل، کودک را تشویق کرد.
در قدم بعدی می توان به کودک یاد داد که بعد از به کاربردن کلمه عذرخواهی، کمی هم از طرف مقابل خود دلجویی کند. مثلا اگر کودکی را هل داد، بعد از عذرخواهی او را نوازش کند و از خوراکی های خودش، به او بدهد.
ممکن است برخی از کودکان وقتی خطا می کنند با گستاخی و عصبانیت رفتار کنند و به جای عذرخواهی، ژستی حق به جانب هم داشته باشند. در برابر این کودکان لازم است تا والدین رفتاری دقیق و حساب شده داشته باشند و با بهره گیری از ترفندهای خاصی رفتار او را هدایت کنند به آن سمت و سویی که مسئولیت رفتارهایش را بپذیرد. مثلا اینکه تا وقتی که کودک آسیب دیده از این کودک، ناراحت است، باید در اتاق بمانی و بازی نکنی.
وقتی یک رفتار شایسته به طور مداوم و در شرایط و موقعیت های مختلف از جانب والدین تکرار شود، کودکان هم می آموزند که اینگونه باشند. بنابراین کودکی که در چنین شرایطی رشد کند، وقتی به یک بزرگسال تبدیل شود و پا به عرصه اجتماع بگذارد، در صورتی که حقی از شهروندش را ضایع کند، خود را ملزم می بیند که به سرعت عذرخواهی کند و همواره در نظر دارد که به حقوق دیگران احترام بگذارد و همیشه حق را به جانب خود نبیند. فرزندان ما باید یاد بگیرند که معذرت خواهی کردن در هنگام بروز اشتباه، نه تنها شخصیت انها را کوچک نمی کند، بلکه آنها با انجام چنین رفتاری بزرگ و با وقار تر می شوند و چنین افرادی همیشه مورد احترام دیگران هستند.
منبع: تبیان
