داشتن فرزند علاقه‌مند به کتاب و کتاب‌خوانی، آرزوی هر پدر و مادری است. از قدیم‌الایام شنیده‌ایم که کتاب یار مهربان و دوست خوبی است که انسان را به سمت مسیر درست هدایت می‌کند و اکثر پدر و مادرها معتقدند اگر وقت فرزندشان با کتاب پر شود، خیالشان راحت خواهد بود و می‌دانند دوست خوبی در کنار اوست.
علاو‌ه‌بر این کتاب‌خوانی یک فرهنگ است که نیازمند پایه‌ریزی و برنامه‌ریزی است تا فرزندان متوجه اهمیت آن بشوند و به کتاب تمایل نشان دهند.
در این میان یک تذکر بسیار مهم هم باید به والدینی داد که بدون نظارت بر کتاب‌ها به‌خصوص در سنین بحرانی بلوغ صرفاً هزینه در اختیار فرزندشان قرار می‌دهند تا کتاب بخرد و بخواند.
مهم‌ترین مسئله؛ بررسی کتاب
اگر تمایل دارید فرزندتان کتابخوان باشد، در نظر داشته باشید که باید به‌عنوان افراد باتجربه و خیر‌خواه، کتاب‌های فرزندتان را از یک فیلتر خاص بگذرانید. به‌خصوص اگر در خانه فرزندان در سن بلوغ دارید، باید همواره دقت کنید که کتاب‌هایی که غذای روح و فکر فرزند شما را تأمین می‌کنند از کتب انحرافی یا کتاب‌هایی نباشد که زودتر از موعد مقرر با داستان‌های عاشقانه و بدون محدودیت، بلوغ جنسی فرزند شما را فعال کنند.
شما به عنوان والدین باید برای فرزندانتان الگوریتم کتاب مناسب مطابق با سن و سالش را فراهم کنید و باید در این زمینه هم دقت و هم حوصله به خرج بدهید. تا زمانی‌که فرزند شما به سن تشخیص درباره موضوعات خوب و مفید نرسیده است، او را در انتخاب یک کتاب مفید راهنمایی کنید.
عادت مطالعه در خانه
برای آن‌که فرزندان شما به کتاب‌خوانی علاقه‌مند شوند باید عادت کتاب‌خوانی را در خانه و از شما یاد بگیرند. لازم نیست که حتماً شما در خانه یک کتاب در درست بگیرید، بلکه فقط کافی است خود را علاقه‌مند به خواندن انواع روزنامه، مجلات مفید، و گاهی هم کتاب نشان دهید.
اگر پدر خانواده تمایل به خواندن روزنامه دارد، بهتر است این ساعات روزنامه‌خوانی را به منزل بیاورد و در هنگامی‌که فرزندان در کنار او هستند روزنامه مطالعه کند تا آن‌ها از اهمیت مطالعه از جانب پدرشان مطلع شوند.
شاید گمان کنید که فرزندان زمانی که مدرسه‌ای می‌شوند ناخودآگاه به کتاب‌خوانی رو‌می‌آورند، اما در نظر داشته باشید مطالعه اجباری فقط‌و‌فقط تا زمانی‌که فرزند شما در حال تحصیل است تحت عنوان‌های درسی ادامه خواهد داشت، اما فرزندانی که با اهمیت مطالعه آشنا شوند و کتاب را به عنوان ابزاری مفید برای بالابردن آگاهی و پرکردن مفید اوقات فراغت خود در نظر بگیرند، بی‌شک تا همیشه کتابخوان و کتاب‌دوست باقی خواهند ماند.
سن شروع کتاب‌خوانی
بعضی از والدین گمان می‌کنند سن کتاب‌خوانی فرزندشان از زمانی آغاز می‌شود که به مدرسه برود؛ درحالی‌که سن کتاب‌خوانی، درست از زمانی شروع می‌شود که کودک می‌تواند به صحبت‌های والدین گوش دهد. کودک از دو سالگی معنی کلام پدر و مادر و مفهوم وسایل پیرامون خود را متوجه می‌شود و لذا از همان سن می‌توان او را به کتاب و کتاب‌خوانی ترغیب کرد.
برای فرزندان خردسال پیش از مدرسه‌ای خود کتاب‌های شعر و داستان بخرید و در ساعت‌های منظمی از روز برایشان کتاب بخوانید. در هنگام کتاب خواندن، از یک ریتم صدای خسته با چاشنی خمیازه استفاده نکنید. بانشاط برایشان کتاب بخوانید و گاهی صدایتان را تغییر دهید و بخش‌های مختلف کتاب را با صدای متفاوت برایشان بخوانید و جای هر یک از شخصیت‌های کتاب تغییر صدا و تغییر چهره دهید. در این صورت خواهید دید که ارزشمندترین وسایل کودک خردسال شما کتاب‌هایش خواهد شد و مدام از شما می‌خواهد که برایش کتاب بخوانید. به او یادآوری کنید که در ساعت‌های خاصی از روز می‌توانید برایش کتاب بخوانید و زمانی‌که خودش به مدرسه برود، می‌تواند سواد خواندن یاد گیرد و بدون نیاز به کسی همه کتاب‌هایش را بخواند.
کتاب نقاشی؛ مهم‌ترین وسیله بالابردن مهارت
اگر فرزند خردسال شما به کتاب علاقه‌مند شد، وقت آن می‌رسد که با مهارت‌های مختلف در غالب کتاب، توانایی‌های او را بالا ببرید. برای او کتاب نقاشی تهیه کنید. کتاب نقاشی از قبیل کتاب‌هایی است که طرح‌هایی در آن وجود دارد و کودک باید آن‌ها را با مدادرنگی رنگ کند.
به این طریق هم او با مفهوم جدیدی از کتاب آشنا می‌شود و هم مهارت رنگ‌کردن و نقاشی‌کردن را می‌آموزد. متناسب با سن و توانایی‌های فرزندتان می‌توانید از کتاب‌های حروف الفبای فارسی و انگلیسی هم استفاده کنید. در صفحات این کتاب‌ها الفبا بدون رنگ‌آمیزی نقش بسته و یک وسیله‌ای که اول کلمه آن با حرف خاصی از الفبا شروع شده، قرارگرفته است. به‌عنوان مثال حرف “ت” و در زیر آن عکس “توپ". با این روش فرزند شما به کمک این کتاب، مهارت رنگ‌آمیزی و شناخت حروف الفبا و همچنین شناخت کلمه‌ای خاص متناسب با حروف الفبا را می‌آموزد.
دفتر و کتاب
دفتر و کتاب دو کلمه مکمل یکدیگرند. این بدان معناست که این دو کلمه نه‌تنها در کنار هم معنی کامل‌تری می‌گیرند، بلکه در تربیت و علاقه‌مندکردن فرزندان به کتاب‌خوانی هم باید کنار هم باشند.
برای فرزندان خردسال خود دفتر تهیه کنید. شاید دفتر نقاشی اولین دفتری باشد که والدین برای فرزند خود تهیه می‌کنند. بگذارید او با این مفهوم که گاهی باید خودش چیزی شبیه کتاب تهیه کند، آشنا شود. به او بگویید همه کتاب‌ها یک روزی دفتر بوده‌اند؛ خالی از هرگونه نوشته و سفید، اما سرانجام افرادی که تجربیات خوبی داشته یا موضوع خوبی برای نوشتن به ذهنشان می‌رسیده، آن دفترها را پر کرده‌اند و این‌گونه کتاب به‌وجود آمده است.
به فرزندانتان دفتر را هدیه بدهید تا فکرشان باز شود و چه‌بسا روزی بتوانند نویسندگان معروفی بشوند و دفترهای سفیدی را به کتاب مبدل کنند.
کتاب هدیه بدهید
به فرزندتان بیاموزید که کتاب ارزشمند است. در راستای تفهیم این موضوع مهم، گاهی لازم است شما با بیان عملی ارزش کتاب، این فرهنگ را برای او جا بیندازید. اگر برای کودک خردسال خود کتابی خواندید و او بسیار به آن کتاب علاقه پیدا کرد، چند نسخه از کتاب را تهیه کنید و به فرزندتان بگویید: “حالا که آن‌قدر از این کتاب خوشت می‌آید به دخترخاله یا پسرعمویت هم این کتاب را هدیه بده تا او هم با این کتاب زیبا آشنا شود.”
با هدیه‌دادن کتاب از سوی فرزند خود به سایر دوستان و هم‌سن‌وسالانش شما به‌صورت عملی و غیرمستقیم به او می‌آموزید که کتاب ارزشمند است و تشویق می‌شود تا کتاب‌های بیشتری بخواند و تجربه‌های کتابخوانی‌اش را با هدیه‌دادن کتاب به سایر دوستانش به اشتراک بگذارد.
به ذهن فرزندان خود بها داده و لوح تفکر آن‌ها را با کتاب جهت دهید. بی‌شک فرزندانی که با کتاب مأنوس می‌شوند در آینده خواهند درخشید.
حمیدرضا حسینی‌مهر
