«بررسی فقر و راه های درمان آن از دیدگاه اسلام» عنوان پايان نامه سطح دو (كارشناسي) خانم فاطمه سادات موسوی است که با راهنمایی استاد گرانقدر فقه و اصول خانم موسوی در سال 89 تهيه و تنظيم شده است.

این پایان نامه در کتابخانه مدرسه علمیه حضرت فاطمه (س) تهران موجود است و علاقمندان می توانند با مراجعه به این مرکز از آن استفاده نمایند.

چکیده پایان نامه:
فقر به معنای تهیدستی و نیازمند بودن می‌باشد. خصاصة، عائل و مسکین واژگان مترادف فقر در متون دینی هستند. فقرمطلق و نسبی، فقر فرهنگی، فقر روحی و معنوی و فقر طبیعی و واقعی از اقسام فقر هستند.

فقر در تمام ادیان مورد توجه بوده چنانکه در یهود امر طبیعی و تکوینی است و زکات یکی از راههای درمان فقر در مسیحیت است و دین مقدس اسلام می‌گوید: در نظام اقتصادی فقر از کمبود منابع طبیعی یا نهاد مالکیت برنمی‌خیزد بلکه باید از پیدایش عامل فقر جلوگیری شود تا این پدیده به طور کلی رخت بربندد.

علتهای مختلفی در بوجود آمدن فقر نقش دارد عوامل طبیعی چون نقص عضو، دیوانگی، حوادث طبیعی و عوامل خودساخته همانند اسراف، تنبلی و بیکاری، ارتکاب گناهان و عوامل تحمیلی مانند حرام خواری، توزیع ناعادلانه ثروت و عوامل اجتماعی – فرهنگی همانند مراسم اجتماعی – فرهنگی، انحصاری بودن دانش و فن آوری و فقدان برنامه های منظم دولتی است.

آثار این عللها مختلف است آثار فرهنگی، شامل ضعف عقیدتی و ضعف علمی و آثار اجتماعی چون انزوا، ذلت خواری و آثار اقتصادی و وابستگی اقتصادی و آثار سیاسی می‌شود.

برای پیشگیری راههای کوتاه مدت و بلند مدت وجود دارد و برای درمان این معضل باید خط فقر و فقرا شناسایی شوند و بعد درمان صورت گیرد راه درمان اول زکات، خمس است که توسط اغنیاء صورت می‌گیرد، راه دوم توسط دولتمردان است که با تنظیم بازار و نظارت بر آن انجام می‌شود و راه سوم که با تلاش و کار، صبر و صله رحم و تنظیم خانواده فقر را نابود می‌سازد توسط خود فقرا صورت می‌گیرد.

یكی از مشهورترین محدثان نامی شیعه، ثقة‏الاسلام محمّد بن یعقوب بن اسحاق كلینی، معروف به «كلینی» است. كلینی اصالتا ایرانی و از روستای «كلین» واقع در 38 كیلومتری شهرری و ناحیه جنوب غربی جاده قم ـ تهران، نزدیك حسن‏ آباد كنونی است.

آرامگاه پدر كلینی، یعنی یعقوب بن اسحاق ـ كه از بزرگان شیعیان آن روز بوده ـ هم ‏اكنون در قریه «كلین» بوده و زیارتگاه مردم آن سامان است.

موقعیت كلینی در جهان اسلام

ثقة‏الاسلام كلینی در عصر امام حسن عسكری علیه‏ السلام متولد شد و با چهار سفیر و نماینده خاص امام زمان علیه ‏السلام ـ كه در طول غیبت كوتاه آن حضرت، رابط بین شیعیان و امام زمان علیه ‏السلام بودند ـ هم عصر بود.

عموم طبقات، او را به ‏راستی گفتار و درستی كردار و احاطه كامل بر احادیث و اخبار می‌‏ستودند؛ به‏ طوری كه نوشته‏‌اند شیعه و سنی در اخذ فتوا به وی مراجعه می‌‏كردند و در این خصوص، مورد وثوق و اعتماد هر دو فرقه بود. به همین جهت ملقب به ثقة‏الاسلام گشت و او نخستین دانشمند اسلامی است كه به این لقب خوانده شده است.

كلینی در امانت و عدالت، تقوا و فضیلت، حفظ و ضبط احادیث ـ كه همه از شرایط یك فرد محدث موثق جامع ‏الشرایط بوده است ـ مانند نداشت.  

ادامه »

در زندگی هر شخص دو دسته حوادث وجود دارد یک سری حوادثی است که آن را به نام حوادث خوشایند مي‌شناسیم و دسته دوم حوادث ناخوشایند هستند.

موفقیت در زندگی مشروط به وجود نداشتن حوادث دسته دوم یا به نوعی نداشتن سختی و مشکل نیست. زیرا از نظر دین اسلام ناکامي‌ و شکست سرنوشت حتمي ‌دوران سختی نیست، بلکه ناکامي ‌معلول برخوردار نبودن از مهارتهای لازم برای این دوران است. به بیان روشن‌تر چیزی که سبب ناکامي ‌مي‌شو،د وقوع سختیها و گرفتاریها و حوادث ناخوشایند در زندگی نیست. بلکه فقدان مهارت لازم برای مقابله با اتفاقات ناخوشایند است که شخص را ناکام مي‌کند.

متاسفانه برخلاف تصور موجود، دین اسلام آموزه‌های فراوانی در حوزه مهارت‌های زندگی دارد؛ آموزه‌هایی که در این دنیای پر از یوگا و قانون جذب و مدیتیشن و ذن و …. یا تابحال دیده نشده اند و یا خوب فهمیده نشده اند.

بکار بردن این آموزه‌ها در دورانی که به قولی دنیا سر سازگاری با شخص را ندارد سبب رضایتمندی او از زندگی مي‌شود و طبق آموزه‌های اولیای ما، رضایتمندی از زندگی جایگاه مهمي‌ در سیر تکامل معنوی شخص دارد.

فوری‌ترین و شاید شایع‌ترین واکنش در برابر حوادث ناخوشایند بی تابی است، اما این بی تابی نه تنها مشکل را حل نمي‌کند بلکه طبق فرمایش امام علی (ع) آن را بزرگتر هم مي‌کند(الجزع یعظم المحنه)
عقل انسان حکم مي‌کند ناخوشایندی اندک را بپذیرد و با بیتابی بر آن نیفزاید بنابراین انسان در زمانی که مشکلی برایش بوجود مي‌آید باید به دنبال راه حل دیگری باشد که نه تنها بر مشکل او نیفزاید بلکه آن را التیام بخشد.

امام علی (ع) در این باره مي‌فرماید: بیتابی کردن هنگام مصیبت آن را بیشتر مي‌کند و بردباری آن را از بین مي‌برد.(الجزع عند المصیبه یزیدها و الصبر الیها یبیدها)

اگر بپذیریم که بردباری کردن درست‌ترین روش در مقابله با سختی‌ها و مشکلات است این سوال مطرح مي‌شود که چگونه مي‌توانیم بردبار باشیم؟

بردباری یا به تعبیر روشنتر صبوری، یک فرایند اکتسابی است که باید آن را آموخت، برای آموختن آن هم نیاز به پذیرش اصول آن است، و اصول آن شامل:

اصل اول: پذیرش موقعیت
واقعیت این است که زندگی همواره با سختی و آسانی همراه بوده است و انتظار اینکه در زندگی هیچ سختی نداشته باشیم انتظار غیر واقعی و غیر معقولی است. گاهی زندگی به کام ماست و گاهی برعلیه ما، و زمانیکه چنین است باید در کنار سختی نشست و آن را پذیرفت. امام علی(ع) در این باره مي‌فرماید: زمانیکه سختی به تو رسید در کنار او بنشین، زیرا ایستادن در برابر آن، آن را زیاد مي‌کند. (اذا اتتک المحن فاقعد فان قیامک فیها زیاده لها)

ادامه »

انسان حریص هرگز احساس سیری و بی نیازی نخواهد داشت، اگر چه به تعبیر امام علی(علیه‌السلام) صاحب تمام ثروتهای جهان باشد .

آثار طمع

1- مانع حریت و آزادگی و مقاومت و مبارزه با دشمنان شده و ایستادگی در برابر تطمیع و تهدید قدرتمندان و ثروت اندوزان را غیر ممکن می سازد.

اینکه امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) می فرماید: اگر تمامی دنیا را به من بدهند دانه ای را از دهان موری نخواهم گرفت و یا قدرت و حکومت را با لنگه کفش وصله داری مقایسه کرده و می فرماید: اگر با حکومت و قدرت نتوانم رضایت خدا را جلب کنم همان لنگه کفش وصله دار را بر حکومت و قدرت ترجیح خواهم داد، نمونه ای از فرهنگ علوی در بستر مبارزه با رذیله حرص و آز و طمع می باشد.

2-  فرد طماع: در هر مرتبه و مقامی که باشد مورد استفاده ی ابزاری صاحبان قدرت و ثروت قرار می گیرد.

3- فرد طماع، حریص در برابر کج رویها، منکرات و انحرافات سکوت می کند.

ادامه »

«مسأله شر و راه حل‌های آن» عنوان پایان نامه خانم فاطمه پور محمد است که باراهنمایی سرکار خانم تسبیحی استاد تفسیر و علوم قرآنی در پاییز سال 90 داوری شده است.

چکیده پایان نامه
انسانها در زندگی روزمره‌ی خود با حوادث و مشکلات گوناگونی روبرو می‌شوند که گاه تحمل این مسائل برای آنان بسیار دشوار است.در اغلب موارد آنها از این مشکلات به عنوان شری در زندگی خود یاد می‌کنند و درصدد رفع آن بر می‌آیند. شر به هر چيز نامطلوبي كه اگر نباشد وضع موجود بهتر خواهد بود، گفته می‌شود. شرّ غير از نقص است، شرّ مي‌تواند به معنايي اعمّ به كار رود وشامل مطلق كاستي ‌شود.شر دارای اقسام مختلفی از جمله فناها و نيستي ها مانند مرگ، تفاوت ها و تبعيض ها مانند فقير و غني، سختي ها و شدائدمانند رنج جسمي و روحي می‌باشد.

 در زمان هاي گذشته، انديشمندان غيرالاهي مسأله شر را منافي با يكي از صفات خدا مثلاً عدل الهي مي‌دانستند ؛ ولي در عصر جديد آن را ناسازگار با اصل وجود خداوند مي‌دانند.همه‌ي جهان بيني‌هاي بزرگ اعم از ديني و غيرديني به وجود شر اذعان كرده اند و معتقدند که شر، ايمان ديني را  به مخاطره مي‌افكند ومسأله شر جدي ترين نقد عقلاني بر اعتقاد به وجود خداست. بعضي نيز اعتقادات ديني را به دليل وجود شر در عالم، كنار نهاده‌اند و وجود شرور در جهان را دست‌مايه‌ي انتقادي بسيار قوي عليه اعتقاد ديني دانسته‌اند. . متألهان و انديشمندان خدا باور نيز با ارائه راه حل هايي در اين باره مشكل را به نحوي حل كرده‌اند.

نکته‌ای در این بحث به ذهن انسان می‌رسد و آن اینکه عامل به وجود آمدن این شرور چه کسی یا چه چیزی می‌تواند باشد. در پاسخ به آن می‌توان گفت که هرخوبي و بدي از حوادثي است كه ناظم نظام عالم آن را رديف مي‌كند و ناظم عالم تنها وتنها خداست. قابل ذكر است كه انسان خود زمينه هاي نزول خير و شر را بنيان مي‌نهد.

يقيناً هر رويدادي كه شر ناميده مي‌شود داراي سبب خاص و علت مخصوص است، و این انسان است که زمینه‌ی به وجود آمدن شر را فراهم می‌کند. نفس هوا خواه انسان، گناه و جهل ازجمله‌ی این زمینه هاست.ممکن است به نظر آید که وجود شر با حکمت الهى و غایتمندى آفرینش انسان سازگارى ندارد، زیرا غرض خداوند از خلقت آدمیان تامین مصالح و منافع آنهاست؛ ولی با کمی تأمل می‌فهمیم که این امور درجهت مصالح حقیقى فردى یا نوعى انسانها قرار دارند، از این رو نباید وجود آنها را لغو و بیهوده یا مخالف با اغراض عمومى آفرینش دانست، بلکه دارای فواید مهمی می‌باشند.

 شکوفا شدن استعداها، بیداری دل و توفیق به توبه، هشدار و بیدارگری از جمله این فواید است.اندیشمندان و دانشمندان اسلامی برای رفع تعارضاتی که در این بحث عنوان شده است و برای حل شبهات موجود راه حل‌های مختلفی را ذکر کرده‌اند. نسبی بودن شرور، عدمی بودن، لازمه‌ي جهان مادی بودن، لازمه‌ی مختار بودن انسان و راهکار نظام احسن را می‌توان از راه‌حل‌های مسئله شر برشمرد.